Σαν ολόσωμη υπογραφή της Μέσα Μάνης, η Βάθεια. Λίγα σπίτια κατοικημένα, πολλοί επισκέπτες, αρχιτεκτονική που δεν σηκώνει βιασύνη.
βιασύνη. Ο ΕΟΤ αναπαλαίωσε κάποιους πύργους στα ’80s,
μα η εγκατάλειψη επέστρεψε. Κι όμως, πλήθη επισκεπτών
ανεβαίνουν για να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική τους. Κι
ύστερα, το βράδυ στους Αγίους Αναργύρους: το ξωκλήσι
δροσερό, και μακριά, στην πλαγιά, ένα πανηγύρι φώτιζε τη
νύχτα σαν αστερισμός. Στον ύπνο μου, οι ήχοι των βιολιών
μπλέκονταν με το κύμα — σαν η Μάνη να μη θέλει ποτέ να
σωπάσει εντελώς.
Ταίναρο: ο φάρος, οι μύθοι, η λεπτή λωρίδα γης
Την επόμενη ο δρόμος μετά τραβάει πάνω–κάτω στις γυμνές,
κοφτερές πλαγιές του Σαγγιά. Από ένα διάσελο φαίνονται
μαζί Μεσσηνιακός και Λακωνικός — η γεωγραφία σου κάνει
μάθημα χωρίς λόγια. Κατηφορίζω Πόρτο Κάγιο, Μαρμάρι,
και φτάνω Κοκκινόγεια: οικισμός-υπόνοια, ένα εστιατόριο
κέντρο ζωής. Εδώ στέκουν τα ερείπια των Αγίων Ασωμάτων,
χτισμένων με υλικά από τον αρχαίο ναό του Ταινάριου
Ποσειδώνα (5ος π.Χ.), όπου ο Ποσειδώνας λατρευόταν ως
θεός του Κάτω Κόσμου. Γύρω απλωνόταν η ιερή Ταίναρος, με
λιμάνι και δεξαμενές.
Πριν μπω στο μονοπάτι, χρειάζομαι δροσιά. Ο Κώστας,
τριαντάρης σερβιτόρος, μου λέει δυο κουβέντες για τη
ζωή του ως ένοπλος φύλακας σε εμπορικά πλοία στα νερά
της Σομαλίας. Τώρα γύρισε πίσω για μελισσοκομία. Σε μια
πρόταση χωρά όλη η απόσταση που διανύει ένας άνθρωπος
για να βρει ρυθμό.
Το μονοπάτι ξεκινά στο τέλος του δρόμου. Ξερό τοπίο,
αγκάθια, σπασμένος ασβεστόλιθος. Το «Άστρον της Αριάς»,
ένα ελληνιστικό ψηφιδωτό, σου ρίχνει μια ασπρόμαυρη ματιά
καθώς περνάς. Το μονοπάτι στένευε και οι πέτρες άστραφταν
κάτω από τον ήλιο. Όσο πλησίαζα, ένιωθα πως κάθε βήμα
με πήγαινε πιο κοντά σ’ ένα κατώφλι αόρατο, εκεί όπου
συναντιούνται οι ζωντανοί με τους περασμένους. Το Ταίναρο
δεν είναι μόνο γεωγραφία. είναι μνήμη και μύθος, το χέρι που
μπήγει τη λόγχη του στη Μεσόγειο. Κι όταν φάνηκε ο φάρος
από μακριά, ήταν μαρτυρία πως ακόμα και στο τέλος της
στεριάς, ο άνθρωπος ψάχνει φως.
Πέτρα και ουρανός στον φάρο του 1887, που είναι γαλλικής
κατασκευής με γωνιόλιθους που θυμίζουν τους πύργους της
Βάθειας. Εδώ η γη γίνεται λόγχη: ανάμεσα σε Μεσσηνιακό και
Λακωνικό μένουν τριάντα βήματα. Κάποιοι λένε πως «Μάνη»
βγήκε από το λατινικό manus — χέρι — άλλοι από το «μάινα»
των ναυτικών που κατέβαζαν πανιά για να περάσουν. Ό,τι κι
αν ισχύει, ο άνεμος σε πιάνει από το στήθος και σε αδειάζει.
Σκιερή πλευρά του φάρου, δυο κουβέντες με πεζοπόρους,
επιστροφή με το μυαλό σε ένα πιάτο φαγητό — το εστιατόριο
όμως ασφυκτιά από τουρίστες. Πάω ως Αχίλλειο, σιωπή. Από
ένα μπαλκόνι ακούγεται θόρυβος από μαχαιροπίρουνα. με
στέλνουν απέναντι, στο Πόρτο Κάγιο. Κατεβαίνω–ανεβαίνω
ξανά, τρώω κοιτώντας τον κόρφο. Η τελευταία ανάβαση
ξεκινά αργά: τα πρώτα 15% κλίσης είναι η δοκιμασία, μετά
βρίσκεις ρυθμό, στάσεις μικρές, ανάσα βαθιά, ως τους Αγίους
Αναργύρους στα 230 μ. Νύχτα. Μακριά, στην Αγία Ειρήνη, ένα
πανηγύρι ανάβει τη ράχη σαν αστέρι. Κλείνω την πόρτα του
ξωκλησιού. Σιωπή.
Λάγια – Κότρωνας
Το πρωί, οι ανηφόρες καίνε λιγότερο. Σκαρφαλώνω στα
Κορογονιάννικα και μπαίνω Λάγια — γνωστή για τους
κόλουρους πύργους της, πιο φαρδιούς στη βάση. Στην
πλατεία, ο ανδριάντας του αντιπλοίαρχου Αντ. Βλαχάκου (Ίμια,
31/1/1996) τραβά το βλέμμα.
Κατηφορίζω στα Δημαρίστικα — πέτρινο χωριό
καμουφλαρισμένο στο τοπίο — και βγαίνω Κοκκάλα. Ο
δρόμος, με μικρά «σκαμπανεβάσματα» πάνω από απόκρημνες
ακτές, με πάει στο Φλομοχώρι. Ανεβαίνω ως τον οχυρωμένο
πυρήνα του: πύργοι με χρονολογίες 1810–45 χαραγμένες
στους γωνιόλιθους, ύψος πάνω από 12 μέτρα, αρχιτεκτονική
χωρίς περιττά στολίδια. Στο τέλος της μέρας, ο Κότρωνας.
Φαγητό και βουτιά στον Άγιο Σπυρίδωνα, μικρή βραχονησίδα
δεμένη με λιμενοβραχίονα. Από πάνω, η σελήνη κάνει το νερό
να μοιάζει με λιωμένο κασσίτερο. Κοιμάμαι έξω.
Γύθειο – το κλείσιμο του κύκλου
Μένουν 31 χλμ. ως Γύθειο. Προς το Σκουτάρι, ο Ταΰγετος
ανοίγεται στην καλύτερη εμφάνισή του· ο Προφήτης Ηλίας
κρατά μικρές χιονούρες — απόδειξη ότι το βουνό έχει τον
δικό του χρόνο. Στην Αγία Βαρβάρα, μια βυζαντινή εκκλησία
του 12ου αιώνα βάζει εμβόλιμο κεφάλαιο. Στο Σκουτάρι
περνώ τον μισοερειπωμένο πύργο των Καλκαντήδων (1770).
Έπειτα ελαιώνες και πράσινο, μικρές κλίσεις, θάλασσα στο
πλάι, και να το Γύθειο.
Η πόλη απλώνεται παραλιακά, με νησιώτικο αέρα
περισσότερο παρά «μανιάτικο». Νεοκλασικά κτίρια,
πρώτο ανάμεσά τους το Δημαρχείο του Ερνέστου Τσίλλερ.
Ρωμαϊκά κατάλοιπα — το θέατρο αναστηλωμένο — και
το Μαραθονήσι, η νησίδα με τον πύργο του Τζανετάκη
Γρηγοράκη (1829), σήμερα μουσείο. Εδώ οι Γρηγοράκηδες
ύψωσαν, 23 Μαρτίου 1821, σημαία. Στο ανατολικό άκρο, ο
πέτρινος φάρος του 1872 κλείνει την εικόνα.
Αργά το απόγευμα, λεωφορείο για Αθήνα. Το ποδήλατο
στο κάτω μέρος, το μυαλό ακόμα στους δρόμους. Πρώτη
πολυήμερη διάσχιση που δεν ήταν «απλώς» διαδρομή: ήταν
τρόπος να διαβάσω τη Μάνη. Με ρυθμό πεταλιάς, η ιστορία
μένει καλύτερα.
info's
Η διάσχιση της Μάνης με ποδήλατο δεν είναι εύκολη,
αλλά αξίζει κάθε ανηφόρα. Ιδανικές εποχές: άνοιξη
και φθινόπωρο, όταν ο ήλιος δεν καίει ανελέητα. Μετά
την Αρεόπολη η σκιά λιγοστεύει, οπότε δύο παγούρια
είναι απαραίτητα, όπως και ανεφοδιασμοί σε Πλάτσα,
Αρεόπολη, Γερολιμένα, Πόρτο Κάγιο, Κότρωνα.
Ο κεντρικός άξονας προς τα νότια είναι γρήγορος λόγω
αυτοκινήτων· καλύτερα να επιλέξετε παρακάμψεις μέσα
από τα χωριά.
Η μανιάτικη κουζίνα συνοδεύει ιδανικά τη διαδρομή:
σύγκλινο (καπνιστό χοιρινό) και λαλάγγια (τηγανίτες) είναι
τα πιο χαρακτηριστικά πιάτα, μαζί με τοπικά τυριά και
μέλι από θυμάρι και φασκόμηλο.
Μικροί φούρνοι, όπως της «κυρά Μηλιάς» στην
Αρεόπολη, προσφέρουν παξιμάδια, κρακεράκια και
γλυκά του κουταλιού για το δρόμο.
Στον Γερολιμένα και το Πόρτο Κάγιο οι ψαρομεζέδες
συμπληρώνουν την εμπειρία, με το κύμα να φτάνει
σχεδόν στα τραπέζια.
Θα το βρείτε στο
τεύχος 146
