Τα καταφύγια της Αθήνας

Τα «σπίτια» κάτω από τα σπίτια

Ήταν Κυριακή πρωί, μια βόλτα στην ηλιόλουστη Αθήνα. Μέρες αλκυονίδες τότε που τίποτα δεν προμήνυε ό,τι θα ακολουθούσε. Κάποτε, βλέπεις, οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με τα δεινά του πόλεμου, τον φόβο και την απειλή του θανάτου. Η ζωή ήταν πάντα απρόβλεπτη. Κι είναι εντυπωσιακό, πώς τελικά συνηθίζουν και προσαρμόζονται σε κάθε απρόβλεπτη συνθήκη. Εν αγνοία τους γράφουν ιστορία που κάποιος κάποτε θα σκύψει από πάνω για να την ανασύρει και να τη μοιραστεί.

Ο λόγος για τον ερευνητή Κωνσταντίνο Κυρίμη. Ο ίδιος δηλώνει ερασιτέχνης ιστορικός παρ’ ολ’ αυτά έχει γράψει δύο βιβλία για τα καταφύγια της Αττικής: μια περιήγηση στη μυστική, υπόγεια Αθήνα. «Η επαφή μου με τα καταφύγια άρχισε το 2012. Είχα διαβάσει κάπου ότι υπάρχει ένα παλιό καταφύγιο στον Πειραιά και ξεκίνησα να το βρω. Το βρήκα, μπήκα και μου έκανε πάρα πολύ εντύπωση». Από τότε ως σήμερα έχει συνεργαστεί με τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, την Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, με το Δήμο Αθηναίων και το Ιστορικό Αρχείο της πόλης. Σε συνεργασία με την ΚΕΔΡΟΣ Travelling, μας οδηγεί στην αθέατη πλευρά της, σε μνήμες της Κατοχής και του πολέμου. Μνημεία κυριολεκτικά κάτω απ’ τα πόδια μας, στα πεζοδρόμια και τα υπόγεια των πολυκατοικιών κι ιστορίες χαραγμένες σε τοίχους...

Και μπορεί όλα αυτά για μας να μας φαίνονται σκοτεινά και μακρινά για τους Αθηναίους όμως του ΄40 τα καταφύγια ήταν ό,τι πιο απλό και συνηθισμένο υπήρχε, αποτελούσε μέρος της καθημερινότητας τους. Κι όταν βαρούσε ο συναγερμός καθόλου δεν ανησυχούσαν, ήξερε ο καθένας που θα πάει, και με την ευκαιρία «θα συναντήσει τους γνωστούς και τους φίλους του, θα χαζέψει, θα κουβεντιάσει και θα αλλάξει λιγάκι αέρα». Αυτά αφηγείται ο Βάρναλης σε ένα χρονογράφημά του, το 1941. Αποκαλεί μάλιστα τα καταφύγια «τόπον αναψυχής» όπου «ένας βγάζει την εφημερίδα του και βυθίζεται στο διάβασμα, μερικές κυρίες ή κορίτσια βγάζουν από τη σάκα τους μια φανέλα και πλέκουν ή κανένα μυθιστόρημα για να περνά η ώρα…»

Οδός Κοραή

Βρισκόμαστε στην οδό Κοραή, στο μοναδικό επισκέψιμο καταφύγιο της Αθήνας, όπου στεγάζεται σήμερα η Εθνική Ασφαλιστική. Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941 – 1944 αναγράφει με μεγάλα γράμματα στην είσοδο. Ένα τόσο κεντρικό σημείο της πόλης κι όμως δεν το είχα προσέξει ποτέ.Το κτίριο ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1936 από την Εθνική Ασφαλιστική και τελείωσε το 1938. «Ήταν υποδειγματικό κτίριο για την εποχή του και δόθηκε προς χρήση με μεγάλη, πανηγυρική τελετή. Δεν έμελλε όμως να το χαρούν οι άνθρωποι», διηγείται ο Κωνσταντίνος, καθώς το 1941 το κτίριο επιτάσσεται από τους Γερμανούς. Στην ιστορία του έμελλε να επιταχτεί ακόμα τρεις φορές: από τους αντάρτες του ΕΑΜ, τους Άγγλους στα Δεκεμβριανά κι αργότερα από την κυβέρνηση. «Περάσανε χρόνια και ζαμάνια μέχρι να το πάρει πάλι η Εθνική Ασφαλιστική και προς τιμήν τους το έχουν διατηρήσει έτσι, και είναι επισκέψιμο».Η ιστορία των καταφυγίων ξεκινάει το 1936 επί κυβέρνησης Μεταξά, όταν ο φόβος για έναν μεγάλο πόλεμο στην Ευρώπη γινόταν ολοένα και πιο απειλητικός. Ο Μεταξάς εκπονεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα πολιτικής προστασίας με κύρια συνιστώσα την κατασκευή όσων γίνεται περισσότερων αντιαεροπορικών καταφυγίων στους σημαντικότερους δημόσιους χώρους στην Αθήνα κυρίως και τα μεγάλα αστικά κέντρα. «Μέσα σε τέσσερα χρόνια κατασκευάστηκαν 400 δημόσια καταφύγια, ικανά να στεγάσουν περίπου 40.000 ανθρώπους, από βδομάδα σε βδομάδα το καθεστώς παρέδιδε στον κόσμο δύο καταφύγια για να προφυλαχθεί, είναι ασύλληπτο αν το σκεφτείτε…»

Οι προδιαγραφές τους ήταν αυστηρότατες − τίποτα δεν είχε αφεθεί στην τύχη του. Θωρακισμένες πόρτες μοναδικής εργονομίας, με συγκεκριμένες διαστάσεις, πάχος και κράμα μετάλλων. «Η Ελλάδα του ’38 ήταν αδύνατο να τις παράγει, οπότε στραφήκαμε στο εξωτερικό. Ποιος άλλος μπορούσε να τις παρέχει από τη Γερμανία…» Η σφραγίδα της επιτροπής του 3ου Ράιχ επιβεβαιώνει πως τηρούν τις γερμανικές προδιαγραφές. Η ειρωνεία της τύχης; Αυτοί που σε βομβαρδίζουν, έχουν προηγουμένως εγγυηθεί για την ασφάλειά σου…Ευτυχώς, κι αντίθετα με τον Πειραιά, η Αθήνα ελάχιστα βομβαρδίστηκε. Όπως όμως προαναφέρθηκε το κτίριο επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς ως κέντρο μεταγωγών. Γινόταν δηλαδή εδώ η ανάκριση και η διαλογή των κρατουμένων. Οι «τυχεροί» πήγαιναν στις φυλακές Αβέρωφ κι οι άτυχοι κατέληγαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης... Ο Κωνσταντίνος μας δείχνει τα σημάδια από τα  πέντε κελιά που υπήρχαν στο ισόγειο και έπειτα κατεβαίνουμε στα ενδότερα του καταφυγίου. Μοιάζει σαν να κατεβαίνεις σε αμπάρι πλοίου, οι μεταλλικές απότομες σκάλες, οι συμπαγείς πόρτες, ο φωτισμός. Ένα αμπάρι στεριανό, όπου δεκάδες κρατούμενοι χάραξαν τον καημό και τις επιθυμίες τους.Μια μικρή έκθεση με αντικείμενα των κρατούντων, τσιγάρα, σπιρτόκουτα, γράμματα και σε προθήκη η ναζιστική σημαία... «Για οποιοδήποτε λόγο μπορούσε κανείς να βρεθεί εδώ μέσα, ούτε ταξική διάκριση υπήρχε. Από τον μεγαλύτερο αστό του Κολωνακίου μέχρι τον τελευταίο εργάτη στη φτωχογειτονιά του Βύρωνα, ο καθένας μπορούσε να βρεθεί εδώ. Ούτε χρειαζόταν να είσαι κάνας σκληρός αντιστασιακός, αρκούσε μια υπόνοια, οι λεγόμενες καρφωτές της εποχής. Οποιαδήποτε αντιδικία είχε κάποιος με γείτονα ή συγγενή έπαιρνε τηλέφωνο στην Κομαντατούρ κι έλεγε πως είναι ύποπτος». Οι άνθρωποι άλλωστε ερχόντανε εδώ ακόμα και για την πιο ασήμαντη παράβαση όπως ένα εισιτήριο τραμ. Λόγω της μεγάλης ανέχειας, οι λαθρεπιβάτες ήταν ένα πολύ συχνό φαινόμενο της εποχής. «Θα δείτε επιγραφές που λένε “έκλεψα ένα σεντόνι”, ένας  έκλεψε ένα λάστιχο…»«Με κράτησαν αδίκως» διαβάζουμε στις περισσότερες επιγραφές του δεύτερου υπογείου. Ένας αλλότροπος χώρος έκφρασης ιδεών και συναισθημάτων από ανθρώπους σε απόγνωση. Κάποιοι ζωγράφιζαν καράβια περιμένοντας τον στόλο ή τους Άγγλους να μας απελευθερώσουν, άλλοι τσολιάδες αντλώντας δύναμη από το ένδοξο παρελθόν κι άλλοι αεροπλάνα, τον μεγάλο φόβο των αστών της εποχής. Δεν αφορούσαν όμως όλα τον πόλεμο και την πολιτική. Μια γυμνή γυναικεία πλάτη, ερωτικές επιγραφές, η λέξη φως με μεγάλα μαύρα γράμματα και έπειτα ο γυναικείος θάλαμος που ξεχειλίζει από ευαισθησία. Εδώ θα δούμε λουλούδια, προσωπογραφίες και το μεγάλο πρόβλημα, το νερό: «24 ώρες χωρίς φαΐ και χωρίς νερό, μόνο μυρίζοντας γιασεμί…» Υπάρχουν και επιγραφές στα ιταλικά από Ιταλούς που κρατήθηκαν εδώ το ’43, όταν η Ιταλία συνθηκολόγησε κι από κατακτητές έγιναν κυνηγημένοι. Κάποιος Ιταλός λοιπόν έχει ζωγραφίσει στον τοίχο τον Μουσολίνι κι όταν αργότερα με την απελευθέρωση μπήκε στον χώρο ένας αντιστασιακός και είδε την εικόνα, πήρε αμέσως το όπλο κι άρχισε να πυροβολεί. Οι τρύπες από τις σφαίρες υπάρχουν ως σήμερα στον τοίχο…

«Μέσα σε τέσσερα χρόνια κατασκευάστηκαν 400 δημόσια καταφύγια, ικανά να στεγάσουν περίπου 40.000 ανθρώπους».

Στο επισκέψιμο καταφύγιο της οδού Κοραή που επιτάχθηκε από τους Γερμανούς ως κέντρο μεταγωγών.
Η σημαία της Ναζιστικής Γερμανίας σε προθήκη.
Η προσωπογραφία του Μουσολίνι που πιθανόν ζωγράφισε Ιταλός κρατούμενος. Υπάρχουν ακόμη οι τρύπες από τις σφαίρες, που αποδίδονται σε αντάρτη του ΕΑΜ.
Από τη μικρή έκθεση με προσωπικά αντικείμενα των κρατουμένων.
Στα έγκατα του καταφυγίου της οδού Κοραή. Δημόσια καταφύγια υπήρχαν επίσης στο Μεγάλη Βρετανία, στο Μέγαρο της Τραπέζης της Ελλάδος, τον Άρειο Πάγο κ.ά.
Η αναγραφή στην είσοδο του ιστορικού μνημείου στο Μέγαρο της Εθνικής Ασφαλιστικής που λίγοι έχουν προσέξει.

Στην Ελλάδα ανήκει το μισό των νεκρών που πέθαναν από το φάσμα της πείνας κατά τη διάρκεια της ναζιστικής θηριωδίας.

Οδός Ακαδημίας

«Ήταν τόσα πολλά τα καταφύγια και τόσο μεγάλη η κοινωνική ζύμωση όσο περνάγανε οι άνθρωποι μέσα σε αυτούς τους χώρους που ήταν πραγματικά το δεύτερο σπίτι τους» αναφέρει ο Βάρναλης. Φήμες μάλιστα μιλούν για φλερτ και ερωτικές γνωριμίες – «που θα βρεις γαμπρό; - στο καταφύγιο! Ντυνόσουν στην πένα και κατέβαινες». Όλα αυτά σ’ ένα υπόγειο της Ακαδημίας που φυσικά, δεν είναι ένα απλό υπόγειο. Τι ακριβώς συνέβη; Τα δημόσια καταφύγια ήταν για 40.000 άτομα δεν μπορούσαν να τους στεγάσουν όλους. Το Καθεστώς Μεταξά κάνει έναν αναγκαστικό νόμο το 1936 σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται να χτιστεί οποιαδήποτε πολυκατοικία στη Αθήνα από 3 ορόφους και πάνω, συμπεριλαμβανομένου μάλιστα του ισογείου, αν δεν έχει φτιαχτεί πρώτα καταφύγιο... Κι εδώ τα πράγματα το ίδιο αυστηρά, υπήρχαν πολύ υψηλές προδιαγραφές, επιτροπή για τις πόρτες, άλλη επιτροπή για τον εξαερισμό... Η οροφή των καταφυγίων ήταν θωρακισμένη με μπετόν 60 πόντων, διέθεταν τουαλέτες, μηχανικό εξαερισμό κι εξόδους διαφυγής, ενώ για λόγους στατικότητας δεν υπάρχει πουθενά γωνιά 90 μοιρών. Επιπλέον, καθώς υπήρχε φόβος για πόλεμο αερίων, είχαν διαμορφωθεί ξεχωριστοί χώροι, όπου οι λεγόμενοι αεριόπληκτοι μπορούσαν να μπαίνουν, να βγάζουν τα ρούχα τους, να κάνουν ντους και να αλλάζουν, ώστε να μην μολύνουν τους υπόλοιπους. Ποιος όμως θα τα λειτουργούσε; Ο Μεταξάς είχε προβλέψει και γι΄ αυτό. Είχε θεσπίσει την Κοινότητα Αεράμυνας ,η οποία αποτελούταν από μη στρατεύσιμο πληθυσμό και σε περίπτωση βομβαρδισμού ήταν αυτή που θα επάνδρωνε τα καταφύγια. Υπήρχε λοιπόν ειδικά εκπαιδευμένος οικοφύλακας, ενώ εκπαιδεύονταν επίσης οικοπυροσβεστες, οικονοσοκομες κ.ά.. Στην κοινότητα συμμετέχει ενεργά και η Εθνική νεολαία που είχε επίσης συντάξει ο Μεταξάς. Παιδιά από 10 έως 18 ετών συνεισφέρουν μοιράζοντας ακόμη και φυλλάδια, ώστε ο καθένας να γνωρίζει το καταφύγιό του.Κι είναι γεγονός πως τα καταφύγια άντεξαν, κι όλα κύλησαν ομαλά μέχρι το τραγικό συμβάν της 4ης Ιανουαρίου του ’44, όπου έπειτα από διπλό βομβαρδισμού 72 γυναίκες εγκλωβίστηκαν μέσα σε καταφύγιο του Πειραιά πεθαίνοντας τελικά από ασφυξία. Ακόμη και τότε όμως το καταφύγιο άντεξε κι οι άνθρωποι πέθαναν, επειδή δεν υπήρχαν τα μέσα για να τους απεγκλωβίσουν εγκαίρως…

Πλατεία Συντάγματος

Στο υπόγειο μιας πολυτελέστατης για την εποχή της επταώροφης πολυκατοικίας στο Κολωνάκι βρίσκεται ένα από τα πιο σημαντικά αστικά καταφύγια της εποχής. Έχει εμβαδό 150 τμ. κι είχε κατασκευαστεί με τρόπο που ακόμα κι αν καταρρεύσει ολόκληρο το κτίριο, το καταφύγιο να προστατευθεί. Η πολυκατοικία ήταν από τις πρώτες που επιτάξαν οι Γερμανοί χρησιμοποιώντας την ως… ξενοδοχείο. Επέβαλαν δηλαδή στους κατοίκους για συγκάτοικο έναν Γερμανό αξιωματικό. Τέτοια σπίτια ήταν κατάλληλα και για τις αντιστασιακές οργανώσεις και στο καταφύγιο αυτό λέγεται πως δολοφονήθηκε βάναυσα από τους συντρόφους του ένας προδότης. Οπωσδήποτε μακάβριο σκέφτομαι κατεβαίνοντας στο σκοτεινό και υγρό υπόγειο… Το κτίριο χτίστηκε επάνω στον Ηριδανό ποταμό, και τη δεκαετία του ‘90 τα νερά είχαν φτάσει σε ύψος τα 70 εκ., μας ενημερώνει ο Κωνσταντίνος. Με τον φακό ανά χείρας και τη μηχανή να προσπαθεί να αποδώσει την ατμόσφαιρα αναζητούμε τις δύο εξόδους διαφυγής…Πλημμυρισμένο για δεκαετίες και το μεγαλύτερο καταφύγιο της Αθήνας λίγα μέτρα από την πλατεία Συντάγματος. Δεν πρέπει να υπάρχει άνθρωπος που μα μην έχει περάσει από δω.  Κατασκευασμένο το ’38 σε δύο επίπεδα, είχε έκταση 400 τμ. κι αποτελούταν από εφτά μεγάλους θαλάμους και 20 βοηθητικούς − εφτά μέτρα κάτω από τη γη! «Χρειάστηκαν τρεις επισκέψεις για να το αποτυπώσουμε ολόκληρο» θα πει ο Κωνσταντίνος και εγώ μένω με τη φαντασία μου να δημιουργεί. Σήμερα τα καταφύγια δεν έχουν καμιά χρηστικότητα, ενώ τα περισσότερα είναι ασυντήρητα και το κόστος ανακατασκευής τους κάτι παραπάνω από δυσθεώρητο. «Στο εξωτερικό αντίθετα όλοι αυτοί οι χώροι έχουν αξιοποιηθεί. Έχουν γίνει γκαλερί, βιβλιοθήκες, μουσεία ακόμη και καφέ. Στο Αγρίνιο, στην Πάτρα, στη Μήλο υπάρχουν επισκέψιμα καταφύγια, αλλά κανένα στην Αθήνα».

Σε ένα πολύ εμβληματικό σημείο, δίπλα στη Βουλή βρίσκεται ένα καταφύγιο αναλλοίωτο στον χρόνο. Ανήκε στο ΝΑΤ και επιτάχθηκε από τους Γερμανούς ως χώρος βασανιστηρίων. «Γλύτωσε από το να γίνει αποθήκη και είναι σε κατάσταση καταπληκτική», μας ενημερώνει ο Κωνσταντίνος. Δυστυχώς δεν μπορούμε να μπούμε, μπορούμε όμως να μελετήσουμε το σφραγισμένο καπάκι της εξόδου επάνω στο πεζοδρόμιο. Αναγράφει «Θέρμις», την πρώτη ελληνική εταιρία που κατασκεύαζε θωρακισμένες πόρτες μετά το ’38. Κι αν θέλετε σε κάποια βόλτα σας στην Αθήνα να ξεχωρίσετε τα καπάκια των καταφυγίων από τους κοινούς υπονόμους θα πρέπει να προσέξετε να είναι δίπλα σε κτίριο του ’30, να έχουν μεντεσέδες οι οποίοι ανοίγουν εσωτερικά και να χωράει να περάσει από μέσα ένας άνθρωπος! Κι αν κάπου ακούσετε πως κάποια από τα καταφύγια της πόλης διαθέτουν στοές που οδηγούν στη Βουλή, στον λόφο Φιλοπάππου, τη σπηλιά της Πεντέλης, τη Δουκίσσης Πλακεντίας, σε κάποιο θησαυροφυλάκιο ή μια πλατεία, μην πιστέψετε τίποτα. «Η φαντασία είναι ανίκητη», σχολιάζει ο Κωνσταντίνος. Τόσα χρόνια στην έρευνα κι αν έχει ακούσει ιστορίες…

Το μνημείο της οδού Μέρλιν

Η βόλτα στην υπόγεια Αθήνα τελειώνει στο κτίριο της οδού Μέρλιν, όπου στεγάζεται σήμερα πασίγνωστη αλυσίδα καλλυντικών. Χιλιάδες κόσμος μπαινοβγαίνει καθημερινά, πόσοι ωστόσο παρατηρούν αυτό εδώ το μνημείο. «Εδώ ήταν το κολαστήριο της Γκεστάπο», αναγράφει η επιγραφή του. Το μνημείο επιμελήθηκε ο γλύπτης Θανάσης Απάρτης χρησιμοποιώντας τις δύο σιδερένιες πόρτες των κρατητηρίων από τις οδούς Μέρλιν και Κοραή. Πίσω από αυτή την πόρτα φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και πέθαναν ελεύθεροι άνθρωποι, αναγράφει η επιγραφή. «Δεν είναι ακριβής ο αριθμός των ατόμων που δεν βγήκαν ποτέ ζωντανοί από εδώ μέσα», θα πει ο Κωνσταντίνος. «Τα βασανιστήρια φρικτά, πραγματοποιούνται μάλιστα συνοδεία γιατρών, ώστε να μην πεθάνεις πριν προλάβεις να ομολογήσεις. Ένα πραγματικό κολαστήριο…»Είναι η στιγμή που ο Δημήτρης Λεμονάκης, διευθύνων σύμβουλος της Κέδρος, θα μας παρουσιάσει σπάνιο αρχειακό υλικό αναφορικά με τη θυσία της Ελλάδας στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Χάρτες που απεικονίζουν το μέγεθος της καταστροφής στο οδικό δίκτυο, τον σιδηρόδρομο, τα δάση, τον στόλο, τα λιμάνια. «Δεν υπήρχε γέφυρα, ούτε αεροδιάδρομος ή αεροσκάφος στην ελληνική επικράτεια, το 25% των δασών είχαν καεί… Ο Ισθμός ανατινάχτηκε σε συνδυασμό με ρίψη βαγονιών τρένου και την κατάρριψη της γέφυρας». Αυτό όμως που συγκλονίζει δεν είναι η γη, είναι το αίμα. Στην Ελλάδα ανήκει το μισό των νεκρών που πέθαναν από το φάσμα της πείνας κατά τη διάρκεια της ναζιστικής θηριωδίας κι η χώρα θα θυσιάσει στον πόλεμο το 13% του πληθυσμού της. Είναι σε αναλογία το μεγαλύτερο ποσοστό συνεισφοράς, έναντι όλων των άλλων κρατών, σε ανθρώπινη ζωή…

Στις γειτονιές του Κολωνακίου με τα καλοδιατηρημένα κτίρια του ’30, βρίσκεται ένα καταφύγιο αναλλοίωτο στον χρόνο.
Το μνημείο της οδού Μέρλιν όπου βρισκόταν το αρχηγείο και κολαστήριο της Γκεστάπο. Έχουν χρησιμοποιηθεί οι πόρτες από τα κρατητήρια των οδών Μέρλιν και Κοραή.
Το μνημείο της οδού Μέρλιν όπου βρισκόταν το αρχηγείο και κολαστήριο της Γκεστάπο. Έχουν χρησιμοποιηθεί οι πόρτες από τα κρατητήρια των οδών Μέρλιν και Κοραή.
Χάρτης που απεικονίζει το μέγεθος της καταστροφής στo λεκανοπέδιο την περίοδο της Κατοχής. Με μαύρο οι βομβαρδισμοί και οι ανατινάξεις.
Το μεγαλύτερο καταφύγιο της Αθήνας λίγα μέτρα από την πλατεία Συντάγματος.

Αυτοί που σε βομβαρδίζουν, έχουν προηγουμένως εγγυηθεί για την ασφάλειά σου…

Προτάσεις

info's

H επόμενη παρουσίαση της ΚΕΔΡΟΣ travelling στα Καταφύγια – Μνήμη του πολέμου είναι προγραμματισμένη για το Σάββατο 21 Νοεμβρίου, στις 10.00 π.μ. Για πληροφορίες, κρατήσεις και αναλυτικό πρόγραμμα των δράσεων στο www.kedrostravel.com, FB: Kedrostravelling, Τηλ.: 210 9944909, email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..

Θα το βρείτε στο

τεύχος 127

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares