Εκεί στον Νότο, το φως περισσεύει και όλα φαντάζουν δυνατά, όσο εγώ αποτυπώνω, µε ίχνη, το περίγραµµα αυτής της σαγηνευτικής ακτής της Πελοποννήσου, της Βοϊδοκοιλιάς, που παραµένει ανέγγιχτη από σύγχρονες παρεµβάσεις. Μέχρι το τέλος της αµµουδιάς έχω σχηµατίσει ένα τέλειο κεφαλαίο Ωµέγα. Σύµβολο απείρου στον αντικατοπτρισµό του, µα και κύκλος ανοιχτός για να µπορεί η µνήµη να πηγαινόερχεται στον χώρο και τον χρόνο. Και είναι κι αυτή η κοκκινωπή αλυσίδα συνεχώς µπλεγένη στα πόδια µου, εύθραυστα καµωµένη από ελαφριά µικροσκοπικά πετραδάκια που ξεβράζει το κύµα, σαν τα ταξιδεύει στην στεριά. Είναι ο απόηχος αιώνων τούτο το σκοτωµένο χρώµα τους, αποµεινάρια βασιλικής θυσίας, την οποία κάποτε τραγουδούσε ο ποιητής Όµηρος.

Μοναχική παρουσία στην ακτή καρτερικά αναµένω κάτι το ασαφές. Οι νόµοι της φύσης θα παίξουν για µένα µια οφθαλµαπάτη, µια Φάτα Μοργκάνα. Πίσω από τη θολή ατµόσφαιρα, εκεί που ο ήλιος σιγοψήνει τη γη, αιωρούµενα είδωλα 4500 ανδρών, που κοιµήθηκαν τον 13ο αιώνα π.Χ. ξαναζωντανεύουν υπό τις διαταγές του βασιλιά της Πύλου, Νέστορα. Παρατάσσονται γοργά, σε 9 έδρες όσες και οι πόλεις του βασιλείου, από 500 άνδρες, µε την καθεµιά να προσφέρει 9 ολόµαυρους Ταύρους µεγαλοπρεπή θυσία στον Κυανοχαίτη Ποσειδώνα. Τα ζώα σφαγιάζονται, το αίµα ρέει άφθονο µαζί και ο οίνος και οι µηροί καίγονται για χάρη του Θεού. Τίποτα δεν πρέπει να πάει χαµένο. 81 ταύροι είναι αρκετοί να χορτάσουν όλοι. Εν µέσω της θυσίας, βλέπω, καταφθάνει ένα πλοίο µεξένους. Ο Πεισίστρατος, ο γιος του Νέστορα τρέχει να τους καλωσορίσει. Τους προσκαλεί να καθίσουν δίπλα σε αυτόν, στον βασιλιά και στον αδερφό του Θρασυµήδη, σε µαλακές προβιές πάνω στην αµµουδιά. Η θυσία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί µέχρι το πέρας της δύσης, γι’ αυτό οι συστάσεις καθυστερούν. Είναι ο Τηλέµαχος ο ξένος και είναι και η θεά Αθηνά µαζί του, µεταµορφωµένη σε µέντορα που τον προέτρεψε να συµβουλευτεί τον σοφό βασιλιά της Πύλου. Ο Νέστωρ, ο υιός του Νηλέα, είναι το καµάρι των Αχαιών, αφού συγκέντρωνε επάνω του όλες τις αξίες του αρχαίου ελληνικού ιδεώδους. Ήταν σοφός, έντιµος, µελίρρυτος, δίκαιος και φιλόξενος µα κυρίως ανδρείος. Έλαβε µέρος στον πόλεµο εναντίων των Κενταύρων, στην αργοναυτική εκστρατεία µα και γέροντας πια έγινε ο σύµβουλος των Αχαιών στην Τροία. Τη γενναιότητά του κληροδότησε και στους 7
υιούς του µε τον Αντίλοχο να θυσιάζεται στον Τρωικό πόλεµο. ∆υστυχώς ο Τηλέµαχος δεν θα καταφέρει ν’ αντλήσει τις πολυπόθητες πληροφορίες για την τύχη του πατέρα του, όµως θα δεχτεί µε χαρά να φιλοξενηθεί στο ανάκτορο του γλυκού Βασιλιά.
Οχλαγωγία σαν σχολικό διάλειµµα, διαλύει την οπτασία. Βροχή, κατρακυλούν τον λόφο ηµίγυµνοι νεαροί που µοιάζουν αστείοι µοντέρνοι Φαράω έτσι όπως κουκουλώνουν το κεφάλι µε την µπλούζα τους. Ταλαιπωρηµένοι βουτούν για µια αναζωογοννητική βουτιά στα σµαραγδένια νερά της Βοϊδοκοιλιάς. Είναι τουρίστες που επισκέφτηκαν τον ψηλό βράχο πίσω µου, που στην κορφή του έχει το Παλαιόκαστρο και λίγο πιο κάτω το µυθικό σπήλαιο του Νέστορα. Αυτό σκοτεινό, µε δυο τρεις σταλακτίτες για στολισµό, λέγεται πως ήταν και ο χώρος φύλαξης των βασιλικών βοδιών. Από τόσο ψηλά η θέα κόβει την ανάσα. Ολόκληρη η Πύλος, η νήσος Σφακτηρία, η λιµνοθάλασσα και το ∆ιβάρι, που στ’ αρχαία χρόνια λειτουργούσε ως λαϊκό νεκροταφείο δίνοντας αξιόλογα ευρήµατα στους αρχαιολόγους. Σήµερα είναι πληµµυρισµένο από νερό και είναι το σπιτικό άγριας πανίδας. Ευτυχώς ολόκληρο το µέρος τελεί υπό την προστασία του δικτύου Natura και παραµένει ένας χρυσός επίγειος παράδεισος. Το βλέµµα, όσο χτενίζει σπιθαµή σπιθαµή τη θέα, σταµατά στον λόφο του Επάνω Εγκλιανού. Εκεί βρίσκεται το ανάκτορο του Νέστορα, το καλύτερα διατηρηµένο και µεγαλύτερο παλάτι της Μυκηναϊκής περιόδου. Η σπουδαία αυτή ανακάλυψη προστατεύεται κάτω από ένα υπερσύγχρονο στέγαστρο και είναι επισκέψιµο όλο το χρόνο. Ακολουθώ λοιπόν µε το φαντασιακό µου τη σιλουέτα του ήρωα Θρασυµήδη ν’ ανηφορίζει το λοφάκι αριστερά, πάνω απ’ την παραλία. Σαν σύννεφο σκορπά ο ήρωας, µόλις αντικρύζω τα χαλάσµατα ενός θολωτού τάφου. Μερικώς συληµένος µα λέγεται πως του ανήκει, αφού τα κτερίσµατα στο εσωτερικό ήταν πλούσια ενώ παράλληλα βρέθηκε κι ένας ατόφιος σκελετός βοδιού, στοιχείο θυσίας για έναν θαρραλέο άνδρα που ταξίδεψε στην Τροία και κρύφτηκε κι αυτός στον ∆ούρειο Ίππο για να ξεγελάσει τους Τρώες ενώ τώρα ταξιδεύει αιωνίως το πνεύµα του στο επέκεινα.

Το σύγχρονο στέγαστρο που προστατεύει σήμερα το ανάκτορο του Νέστορα.
Σπάνιο τελετουργικό αγγείο. Αρχαιολογικό μουσείο Χώρας.
Κράνος καμωμένο απο δόντια αγριογούρουνου. Αρχαιολογικό μουσείο Πύλου.

Το παλάτι του Νέστορα

Ο λόφος του Επάνω Εγκλιανού βρίσκεται κοντά στην Πύλο, λίγο έξω από το χωριό Χώρα φιλοξενεί ό,τι έχει αποµείνει από το ανάκτορο του Νέστορα. Η τοποθεσία επιλέχθηκε από τον βασιλιά µε στρατηγική, καθώς πλήρης ορατότητα - αφού δεν περιστοιχιζόταν από κυκλώπια τείχη πράγµα σπάνιο για τα ανάκτορα της µυκηναϊκής περιόδου- του επέτρεπε να εποπτεύει και να ελέγχει απρόσκοπτα το βασίλειο στο σύνολό του αλλά και τον ολόκληρο τον θαλάσσιο χώρο από τη νήσο Πρώτη ως τις µεσσηνιακές Οινούσσες, τον Όρµο του Ναυαρίνου και την σηµερινή Γιάλοβα. Κτισµένο τον 13ο αιώνα αποτελούνταν από δύο ορόφους συνδεόµενους µε κλιµακοστάσιο έχοντας στο πάνω µέρος τους κοιτώνες. ∆ιέθετε αρκετούς βοηθητικούς χώρους, υποδοχής, κυλικείο µε φρουρό, αποθηκευτικούς χώρους, οινοθήκη, οπλοστάσιο, κι ένα διαµέρισµα µε οικιακά σκεύη, στο οποίο βρέθηκαν περίπου 6000 σπασµένα αγγεία τα οποία µεταφέρθηκαν στο µουσείο της Χώρας που βρίσκεται λίγα χιλιόµετρα έξω από το ανάκτορο. Όπως και σήµερα, έτσι και τότε το κρασί και το λάδι ήταν πολύτιµα αγαθά και ως προς την χρήση τους αλλά και ως προς τα οικονοµικά οφέλη που προέρχονταν από εµπορικές συναλλαγές. Γι’ αυτό και από τα πρώτα διαµερίσµατα που συναντάς είναι οι αποθήκες ελαίου. Πέρα από τη διατροφή, το έλαιο χρησιµοποιούνταν και για θεραπευτικούς σκοπούς αλλά και ως απαραίτητο συστατικό για εξαγνισµό ή αρωµατισµό. Ο οίνος πάλι πρωταγωνιστούσε στις σπονδές, µα και βοηθούσε στην καλή διάθεση. Με την καταστροφική πυρκαγιά του ανακτόρου γύρω στο 1200 π.Χ. που σήµανε περιέργως και τον αιφνίδιο θάνατο του µυκηναϊκού πολιτισµού στην νότια Πελοπόννησο, ήρθαν στο φως αφού ψήθηκαν πήλινες πινακίδες Γραµµικής Β, λογιστικά κυρίως αρχεία που εφοδίασαν µε σηµαντικές πληροφορίες τους αρχαιολόγους. Εκθέµατα τέτοιων πλακών µπορεί κανείς να βρει στο µουσείο της Καλαµάτας καθώς και πληθώρα άλλων ανακαλύψεων από το παλάτι του Νέστορα. Θεωρητικά η Γραµµική Β αποτελεί επίτευγµα του µυκηναϊκού πολιτισµού όµως υπάρχει και η άποψη περί εξέλιξης της Γραµµικής Α που µας έρχεται από τον µινωικό. Πολιτισµικά δάνεια κυρίως καλλιτεχνικά µπορούµε να βρούµε στη διακόσµηση του ανακτόρου του Νέστορα. Αόρατη προσπερνώ τον φρουρό και ο χρόνος παγώνει ξανά υπόλευκα όπως τα καλογυαλισµένα πέτρινα καθίσµατα της υποδοχής. Οι αµφορείς θα µε κεράσουν οίνο γλυκό, να ξεθαρρέψω, όπως ο ντροπαλός Τηλέµαχος και να εισέλθω στην πολύχρωµη και φωτεινή αίθουσα του θρόνου. Το δάπεδο ξεχωρίζει σε χρωµατιστά τετράγωνα µε µια ολοστρόγγυλη εστία, να καίει θυµιάµατα περιστοιχισµένοι από τέσσερις ξύλινους κίονες που κρατούν ψηλά τον φωτογωγό για να δραπετεύει ο καπνός από την τεράστια καπνοδόχο και να λούζεται µε φως ηλίου το παλάτι. Ολοζώντανο και ζωηρό στα πόδια του ξύλινου θρόνου του βασιλιά ένα µεγάλο ζωγραφιστό χταπόδι. Αγαπηµένο µοτίβο των Μινωιτών, µα κι εδώ σύµβολο ζωής, κίνησης και θαλασσοκρατίας.Ο βασιλιάς στον θρόνο του αντικρυστά στην εστία απολαµβάνει τις νωπογραφίες εκατέρωθεν στους τοίχους. Από τη µια Γρύπες και λέοντες και απ' την άλλη ένας λυράρης να κατευνάζει την ενέργεια του ανακτόρου. Πλούσια χρώµατα σαν να χύνονται στο κρασί, καθώς αυτά καθρεφτίζονται στο περίφηµο ολόχρυσο και ασήκωτο κύπελλο του Βασιλιά. Φηµίζεται ότι µόνο αυτός κατάφερνε να σηκώσει το βάρος του και δεν το αποχωριζόταν ποτέ. Κι ένα µεγάλο κοίλωµα δίπλα στον θρόνο που κατέληγε σε αυλάκια σχήµατος V χρησιµοποιούνταν για σπονδές χωρίς να χρειαστεί ο βασιλιάς να µετακινηθεί από την θέση του. Το ανάκτορο διαθέτει µια παρόµοια αίθουσα µε αυτή του θρόνου, που ανήκει στην βασίλισσα Ευρυδίκη. Φέρει και αυτή εστία και περιµετρικούς κίονες. Μια κρουστή µελωδία τρεχούµενου νερού µε παρασέρνει στο δωµάτιο µε το βασιλικό λουτρό. Μια κόρη όµορφη η πιο µικρή από τις δυο θυγατέρες του Νέστορος η Πολυκάστη λούζει τον Τηλέµαχο. Ζαλισµένοι και οι δυο από τη δίνη των σπειρών του πήλινου λουτήρα µα και τη δίνη του νερού παραδίνονται σ’ έναν έρωτα θεό και µια ένωση που θα δώσει καρπό έναν υιό τον Περσέπολη. Με έλαια τον µυρώνει και µανδύες τον ντύνει τον Τηλέµαχο η Πολυκάστη για να τον συντροφέψει πίσω στο πλοίο, αφού στην πραγµατικότητα ο σκοπός του ταξιδιού του ήταν όχι η αναζήτηση του πατρός του, αλλά η άνδρωσή του σε σώµα και ψυχή, γιατί όταν προστάζει η Μοίρα και οι Θεοί σωπαίνουν.

 

Γλώσσα. Η κρυφή παραλία στην σκιά της Βοϊδοκοιλιάς .
Ο τάφος του Θρασυμήδη.
Η θέα απο το Παλαιόκαστρο.

Ο τάφος του Πολεµιστή Γρύπα

Λίγα µέτρα µακρύτερα από το παλάτι, στον δρόµο για τη Χώρα, µόλις το 2015 δυο ξένοι αρχαιολόγοι ο Τζακ Ντέιβις και η Σάρον Στόκερ ανακάλυψαν κάτι το αναπάντεχο. Μέσα σ’ έναν λακκοειδή τάφο ,που χρονολογείται γύρω στο 1500 π.Χ., βρήκαν ολόκληρο το περιεχόµενό του. Ο ασύλητος αυτός τάφος εικάζεται, ότι ανήκει σ’ έναν Μυκηναίο Πολεµιστή, ο οποίος µέσα σ’ ένα ξύλινο φέρετρο εκτός από τον εαυτό του έκρυβε κι έναν αµύθητο θησαυρό. Στα δεξιά του, στο κάτω µέρος είχε όπλα και στ’ αριστερά του κοσµήµατα. Βρέθηκαν 8 περίτεχνες χτένες από ελαφαντόδοντο, απόδειξη εµπορικών σχέσεων µε την Αφρική, αλλά και καθρέφτης, αφού πρόκειται όχι µόνο για έναν πλούσιο και φιλόδοξο αλλά κυρίως εντυπωσιακό άνδρα µε µαύρες µακριές µπούκλες σύµφωνα µε την οπτικοποίηση που µας δίνουν τα υπερσύγχρονα επιστηµονικά µηχανήµατα. Τρεις µήνες οι αρχαιολόγοι έβλεπαν και αγωνιούσαν για µια χρυσή αλυσίδα που έφερε ο σκελετός στη θέση του λαιµού. 80 εκατοστά µήκος µε τροµερά επιδέξια περίτεχνο δέσιµο, µια τεχνική που επίσης παραπέµπει σε µινωίτες τεχνίτες. Το πολυτελές χρυσό ξίφος δεν µας δίνει την σιγουριά αν πρόκειται για όπλο ή στολίδι. Ο πολεµιστής µε το ίδιο ακριβώς σπαθί αποδίδεται ανάγλυφα σε µια εικόνα οµηρικής µάχης κι αυτό είναι παράδοξο αφού µιλάµε για αιώνες πριν τον Όµηρο. Η παράσταση αυτή της µάχης αποτυπώνεται σ’ έναν σφραγιδόλιθο που πιθανόν φορούσε στο χέρι του µε την ιδιαιτερότητα ότι δεν είναι εφικτό να την παρατηρήσεις µε γυµνό µάτι παρά µόνο µεγεθύνοντας τη µε ειδικό φακό, κι αυτό είναι ένα ακόµη στοιχείο προηγµένου πολιτισµού. Η σπουδαιότητά της ανακάλυψης αυτής έγκειται στο γεγονός πως η πεποίθηση περί σαφή διαχωρισµού µεταξύ των πολιτισµών ίσως και να µην υφίσταται αφού όλα συνηγορούν υπέρ µιας πολιτισµικής αλληλεπίδρασης µεταξύ των δύο πολιτισµών µέσα στους αιώνες. Τα θαυµαστά αυτά ευρήµατα θα εκτεθούν επίσης στο Αρχαιολογικό µουσείο της Χώρας ταυτόχρονα µε την ανακαίνισή του. Τώρα, ούτε στο σηµείο ταφής δεν µπορείς να πλησιάσεις, αφού οι έρευνες συνεχίζονται.

Πείραµα Nestor

Μπορεί εγώ εδώ στην Πύλο να έκανα ένα ταξίδι φανταστικό στην προϊστορία, κάποιοι όµως ερευνητές εδώ και δύο δεκαετίες πραγµατοποιούν ένα ακόµη µακρύτερο ταξίδι στο σύµπαν, αληθινό αυτή τη φορά, και το έχουν ονοµάσει το Πείραµα Nestor. Αναµφίβολα, η βάπτιση ήταν τιµητική ως προς τον βασιλιά της Πύλου, µόνο που πολύ έξυπνα κατάφεραν να το ταυτίσουν στην αγγλική µε το αρτικόλεξο “Neutrino Extended Submarine Telescope with Oceanographic Research”. Στο βαθύτερο σηµείο της Μεσογείου βάθους 5.200 µ., που βρίσκεται κοντά στην Πύλο, στο σηµείο Φρέαρ των Οινουσσών, είναι τοποθετηµένο ένα τεράστιο τηλεσκόπιο το οποίο χρησιµοποιώντας ως φίλτρο τον µεγάλο όγκο νερού, µελετά κάποια µικροσκοπικά, πανάλαφρα σωµατίδια - σχεδόν φαντάσµατα -, τα Νετρίνο που διαπερνώντας τη γη µε ταχύτητα φωτός σε σταθερή πορεία είναι σε θέση να δώσουν πληροφορίες για το παρελθόν και το µέλλον του σύµπαντος αναδηµιουργώντας εκ νέου έναν ουράνιο χάρτη.

Ο περιορισµένος κοινός ανθρώπινος νους δεν είναι πάντα σε θέση, να κατανοήσει πλήρως το µεγαλείο και την πολυπλοκότητα του σύµπαντος, µα ούτε και να εξηγήσει εύκολα µια µεταγενέστερη παράσταση µάχης στον σφραγιδόλιθο του Γρύπα. Ούτε ακόµα να τολµήσει ν’ αναρωτηθεί για τον ακριβή αριθµό 9 σειρών µε 9 βόδια σύνολο 81, που ο Νέστορας θέλησε να θυσιάσει στον Ενοσίχθονα (που προκαλεί σεισµό) Ποσειδώνα µε τα κατάµαυρα µαλλιά, ο οποίος ζει στο σκοτεινότερο και βαθύτερο σηµείο του Πελάγους. Κι αν το πάµε παρακάτω, πώς σχετίζονται άραγε οι αριθµοί του Οµήρου µε το πείραµα Nestor και την επιτάχυνση της βαρύτητας g=9,81m/s² στην επιφάνεια της θάλασσας;
Η γνώση πάντα δίνει τροφή για σκέψη µα γίνεται και το καύσιµο για ταξίδια προϊστορικά και υπεργαλαξιακά. Ελπίζω µόνο πως δεν θα την κατακτήσουµε κάποτε όλη, αλλά πάντα κάτι θα ξεφεύγει αφήνοντας το άρωµα της γοητείας ενός ακόµη άλυτου µυστηρίου για τις επόµενες γενιές.

Θολωτός τάφος Βασιλέων κοντά στο ανάκτορο του Νέστορα.
Άγρια ζωή στη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας.
Ο περίφημος πήλινος λουτήρας, όπου η Πολυκάστη έλουσε τον Τηλέμαχο. Ανάκτορο Νέστορα.
Αγναντεύοντας απο την σπηλιά του Νέστορα.

Προτάσεις

info's

Ευχαριστούµε θερµά για τη φιλοξενία και την βοήθεια τον ∆ήµο Πύλου – Νέστορος, και το ξενοδοχείο Hotel Karalis City Hotel & SPA στην Πύλο (Ναυαρίνο) Μεσσηνίας. Λίγα µόλις µέτρα από την κεντρική πλατεία «Τριών Ναυάρχων», το ξενοδοχείο στεγάζεται σε κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και διαθέτει λιτά και πολυτελή δωµάτια µε όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Λειτουργεί 12 µήνες τον χρόνο. 

ΕΟ Πύλου Καλαµάτας 26, Τηλ.: 27230 22960,
www.hotelkaralis.gr.

Θα το βρείτε στο

τεύχος 123

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares