Τζουμέρκα Ιωαννίνων

Παραμύθι του βουνού

Πάνε σχεδόν δέκα χρόνια από τότε που πρωτοταξίδεψα το βλέμμα μου σε τούτα τα βουνά. Ο στιβαρός κι ανυπέρβλητος όγκος της άγνωστης αυτής μεριάς της Πίνδου εντυπώθηκε για πάντα στη μνήμη μου. Δύσκολοι τόποι, που σε γειώνουν, δύσκολα χιλιόμετρα, που σε απογειώνουν με τις αμέτρητες παραμυθένιες εικόνες τους. Άγριο και συναρπαστικό, το τοπίο των Τζουμέρκων υπερέχει σ’ ολόκληρη την ενδοχώρα.

Σκαρφαλωμένα στη ράχη της Αθαμανικής οροσειράς, στις νότιες απολήξεις της Πίνδου, τα Τζουμέρκα είναι ό,τι πιο ορεινό μπορείς να βάλεις με τον νου σου. Τόσο η Εγνατία όσο κι η νέα Ιωνία οδός μάς έφεραν λίγο πιο κοντά σ’ αυτή τη δυσπρόσιτη και τόσο επιβλητική μεριά της Ηπείρου, που μοιράζεται ανάμεσα σε Γιάννενα, Τρίκαλα και Άρτα. Πέντε ώρες διαρκεί πλέον το ταξίδι από την Αθήνα, μα όταν ξεκινάς για τέτοιου είδους προορισμούς, τίποτα δεν αξίζει περισσότερο από την ίδια τη διαδρομή. Πόσο μάλλον εφόσον μιλάμε για τον «ορισμό του βουνού» – αυτό το αστείρευτο ορεινό μεγαλείο στο απόγειο της φθινοπωρινής φύσης. Παρακάμπτοντας τη διαδρομή μας νοτιότερα, μέσα από τον Αμμότοπο, οι πρώτες εικόνες στους νωπούς δρόμους με τα σπαρμένα φύλλα των πυκνών δασών, στη θέα των θεαματικών οροσειρών, είναι μαγευτικές. Διάσπαρτα μονοπατάκια μοιάζουν με ζωντανά χαλιά που σε παρασέρνουν να τα ακολουθήσεις χωρίς να σε νοιάζει πού θα σε οδηγήσουν. Θες να ρουφήξεις αυτή την ομορφιά, δεν χορταίνεις να την απαθανατίζεις με τον φακό σου... 

Καλαρρύτες

Η πρωινή θέα από το παράθυρο του πολυτελή ξενώνα Βογιάρου, επάνω στο χείλος της χαράδρας, είναι μαγική. Δεν χορταίνεις να την απολαμβάνεις με ήλιο, με σύννεφα ή με βροχή… Χτισμένο στα 1.200 μ. υψόμετρο, το κουκλίστικο χωριό με τους 15 εναπομείναντες κατοίκους είναι ό,τι πιο αγνό θα συναντήσεις ποτέ σου. Ο Βασίλης Ζέρβας είναι ένας από τους νέους που επέστρεψαν από τα Γιάννενα, προκειμένου να λειτουργήσει τον ξενώνα, παλιό αρχοντικό της οικογένειας Βογιάρου. Στο εστιατόριο πλάι στο τζάκι θα γνωρίσουμε τον κύριο Κώστα και τον Γιώργο Μπακογιάννη, παραδοσιακούς οργανοπαίχτες του χωριού – και όχι μόνο. Ο κύριος Κώστας βιοπορίζεται ως σήμερα από το επάγγελμα του αγωγιάτη. Στους Καλαρρύτες δεν υπάρχουν δρόμοι παρά μόνο πετρόχτιστα καλντερίμια κι έτσι οι προμήθειες, τα οικοδομικά υλικά ως και τα μπαγκάζια των επισκεπτών μεταφέρονται ακόμη με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο! Η πλατεία του χωριού θυμίζει παλιό κινηματογραφικό σκηνικό. Δεν γίνεται να ανηφορίσεις ως εδώ και να μην επισκεφθείς τον καφενέ του Ναπολέοντα Ζάγκλη, την «Άκανθο» – παλαιότερη ονομασία του οικισμού. Πρέφα, τσίπουρο κι εκλεκτός μεζές – λιτά κι απέριττα. Ήδη από τη δεκαετία του 1990, ο Ναπολέοντας άφησε τις ανέσεις της πρωτεύουσας κι επέστρεψε στο χωριό, προκειμένου να λειτουργήσει τον οικογενειακό καφενέ φτιάχνοντας έπειτα και αγροτουριστικό ξενώνα. Ένα χωριάτικο σπίτι στην καρδιά του χωριού, που προσφέρει πρωινό με ζυμωτό ψωμί, χωριάτικο βούτυρο, χειροποίητη μαρμελάδα, φρέσκα αυγουλάκια και σπιτικές πίτες. Χώρος ζεστός και φιλόξενος, δεν σου κάνει καρδιά να τον αφήσεις. Πασίγνωστος σε όλα τα Τζουμέρκα, ο Ναπολέοντας αγαπά τις ιστορίες κι είναι στ’ αλήθεια απόλαυση να τον ακούς. Τα γλέντια εδώ περισσεύουν με τον Ναπολέοντα να πρωτοστατεί στα τραγούδια της τάβλας – όλο και κάποιος οργανοπαίχτης θα βρεθεί... Ξακουστά βλαχοχώρια της Ηπείρου, τόσο οι Καλαρρύτες όσο το Συρράκο, γνώρισαν μέρες μεγάλης ακμής λόγω των πλούσιων εμπόρων που εγκαθίστανται εδώ από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το 1800 οι Καλαρρύτες είχαν 5.000 κατοίκους. Πολλοί Καλαρρυτινοί ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, όμως τα σχέδια για την επανάσταση έπεσαν στο κενό. Οι Τούρκοι έκαψαν τα πάντα… Ίσως γιατί υπήρχε η φήμη ότι στο χωριό κρυβόταν ο αμύθητος θησαυρός του Αλή… Έτσι, τα σημερινά σπίτια με τις χαρακτηριστικές πλακοσκεπές ξεκίνησαν να χτίζονται από το 1830 και έπειτα, εποχή κατά την οποία αρχίζει να ανθεί η τάξη των αργυροχόων. Από εδώ ξεκίνησε ο οίκος Bulgari και άλλοι διάσημοι κι άσημοι τεχνίτες, που τα έργα τους κοσμούν εκκλησιές στην Ήπειρο και τα Επτάνησα. Μέσα σε ένα σπίτι του 1872, στην πλατεία, φυλάσσεται η ιδιωτική συλλογή της Αγγέλας Γκολφινοπούλου. Τα δωμάτια με τις μικροσκοπικές πόρτες και την παραδοσιακή επίπλωση σε ταξιδεύουν ζωντανά στην τόσο πλούσια ιστορία του τόπου που γέννησε σπουδαίους ευεργέτες. Στο υπόγειο φυλάσσεται το ιστορικό αρχείο της οικογένειας Δουρούτη, στην οποία ανήκε το γνωστό μεταξουργείο της Αθήνας. Περιλαμβάνει έγγραφα, χάρτες και βιβλία από την εποχή του Αλή πασά και μεταγενέστερα, αλλά και χειροποίητα κοσμήματα καλαρρυτινής τέχνης, υφαντά και ενδύματα πριν από το 1800. Στα γραφικότατα καλντερίμια του οικισμού βρίσκεται και το Μουσείο Καλαρρυτινής Αργυροτεχνίας, που εγκαινιάστηκε πρόσφατα φιλοδοξώντας να αναδείξει τη σπουδαία αυτή λαϊκή τέχνη. Όλο και κάποιος θα βρεθεί να σας ξεναγήσει, όμοια και στη μεγαλοπρεπή εκκλησιά του Αγίου Νικολάου, που χτίστηκε το 1480 γλιτώνοντας από το μένος του κατακτητή. Το εσωτερικό με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, τον βενετσιάνικο πολυέλαιο και τις τοιχογραφίες με τα σημάδια από τις φλόγες δημιουργεί μια ατμόσφαιρα μυσταγωγική. Στα παρεκκλήσια του φυλάσσεται συλλογή εκκλησιαστικών κειμηλίων, που αποτελούν δείγματα της άρτιας τέχνης των Καλαρρυτινών μαστόρων

 

Στο φαράγγι του Καλαρρύτικου

Η μοίρα έμελλε να παίξει ένα περίεργο παιχνίδι για τα δυο χωριά που είναι χτισμένα αντικριστά στο φαράγγι του Καλαρρύτικου ποταμού: Οι Καλαρρύτες ελευθερώνονται το 1880 και φυσικό σύνορο μεταξύ ελεύθερης και τουρκοκρατούμενης Ελλάδας ορίζεται ο Άραχθος και ο Καλαρρύτικος. Έτσι, το μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι συνδέοντας επί αιώνες τους δύο οικισμούς, τώρα τους χωρίζει, αποκτώντας τελωνείο και στρατώνα. Μιάμιση ώρα διαρκεί η κατάβαση μέχρι τις όχθες του ποταμού, προφέροντας ένα αισθητικό ταξίδι στα χρώματα και την ποικιλία της χλωρίδας, τις κουδούνες και τα νερά που ηχούν στ΄ αυτιά μας σαν συναυλία. Με θέα το Συρράκο απέναντι, τα ανυπέρβλητα βράχια του φαραγγιού να κρέμονται πάνω απ’ το κεφάλι μας, τον παλιό νερόμυλο βαθιά μες τη χαράδρα, η ομορφιά της διαδρομής δεν αποδίδεται εύκολα με λόγια. Όταν πια φτάνεις στο ποτάμι με το ξύλινο γεφυράκι και το φως που παιχνιδίζει με τις πυκνές φυλλωσιές, νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε παραμύθι, και το μόνο που θες είναι να σ’ αφήσουν εδώ για όσο μπορεί να διαρκεί το πάντα! 

Κηπίνα και Προσήλιο

Από εδώ ανηφορίζεις προς το Συρράκο ή επιστρέφεις πίσω στους Καλαρρύτες για να ακολουθήσεις την κανονική οδό, που μετρά γύρω στα 10 χλμ. Προσοχή: Οι αποστάσεις στα Τζουμέρκα δεν μετριούνται με το χιλιόμετρο αλλά με την ώρα! Έτσι, τα 10 χιλιόμετρα της ονειρικής αυτής διαδρομής διαρκούν περί τη μία ώρα προσφέροντας πανέμορφες εικόνες αλλά και σπουδαία αξιοθέατα. Λίγο έξω από τους Καλαρρύτες ένα σύντομο, μαγευτικό μονοπατάκι μάς οδηγεί στο γεφύρι Κουιάσα. Ακολουθήστε το κελάρυσμα του νερού μέχρι να βρεθείτε στον παλιό εγκαταλειμμένο νερόμυλο και τα νερά του καταρράκτη που σχηματίζουν ολόκληρη λίμνη! Η Μονή Κηπίνας, λίγο έξω από το ομώνυμο χωριό, είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά εκκλησιαστικά μνημεία της περιοχής. Το παράτολμο αρχιτεκτονικό δημιούργημα κατασκευάστηκε περί τον 18ο αιώνα σε τρία επίπεδα μες στον κατακόρυφο βράχο. Η επίσκεψη εδώ είναι μια αποκάλυψη. Στην είσοδο παρατηρούμε τον μοχλό που, όταν ανέβαινε, δημιουργούσε κενό 4 μέτρων στον γκρεμό, καθιστώντας το μοναστήρι απροσπέλαστο για τους επίδοξους κατακτητές. Λαξευμένο στον βράχο και το καθολικό της μονής, ενώ πίσω του ακριβώς ξεκινά σπήλαιο 250 μ., που υπήρξε κοίτη υπόγειου ποταμού. Μια άλλη πόρτα στον χώρο υποδοχής οδηγεί στα κελιά και το αρχονταρίκι κυκλώνοντας περιμετρικά όλο τον χώρο. Ντουλάπια αποκαλύπτουν μυστικές κρύπτες, ενώ τα παράθυρα προσφέρουν μοναδική θέα στις δασωμένες πλαγιές και τον οικισμό. Το Προσήλιο, με την τόσο όμορφη ονομασία του, μας κλείνει το μάτι για να το επισκεφθούμε. Στην πλατανοσκέπαστη πλατεία με την πανέμορφη εκκλησιά του Αγίου Βλασσίου και το καφενεδάκι με το… καμπαναριό θα συναντήσουμε τον χαμογελαστό κύριο Δημήτρη Παπαδημητρίου. Μαθαίνουμε πως ο καφενές υπήρξε παλιό διδακτήριο του χωριού και χτίστηκε από τους ίδιους τους κατοίκους… Απρόσμενες συναντήσεις με γελάδια, πρόβατα, φάρμες, γουρουνάκια κι αρχετυπικές φιγούρες βοσκών με φόντο τις γιγάντιες σμιλεμένες κορφές και θέα το ποτάμι από ψηλά, να σου κόβει τη μιλιά. Εικόνες ασύλληπτης ομορφιάς μεταξύ γης και ουρανού. Ναι, εδώ πάνω νιώθεις σαν μικρός θεός!

Συρράκο

Φτάνοντας στην κεντρική είσοδο του χωριού με τις κρήνες και την πύλη απ’ όπου ξεκινά το κατάλευκο καλντερίμι που οδηγεί στο Συρράκο, ένιωσα πως πραγμάτωσα ένα μικρό μου όνειρο. Περπατώντας διασχίζουμε το γεφύρι, τον νερόμυλο και τα άφθονα νερά μέσα στην οργιαστική βλάστηση. Στο καφενείο «Σάρικα», στην είσοδο του οικισμού, θα κεραστούμε τσίπουρο και μεζέ παρέα με τον πρόεδρο του χωριού, τον κ. Νικόλαο Γκίζα. «Είναι ευτυχία για το χωριό μας που νέοι άνθρωποι επιστρέφουν και βιοπορίζονται εδώ. Το Συρράκο διαθέτει πλέον πέντε ταβέρνες και έξι ξενώνες που λειτουργούν ολόκληρο τον χρόνο και τα διαχειρίζονται νέοι άνθρωποι…» Μαζί του θα περπατήσουμε γραφικότατα καλντερίμια και θα ξεναγηθούμε στην ιστορία και τα αξιοθέατα του οικισμού που γέννησε τον Κρυστάλλη, τον Κωλέττη και πλήθος άλλων προσωπικοτήτων. Τον 17ο-18ο αιώνα το Συρράκο είναι το μεγαλύτερο κτηνοτροφικό χωριό της περιοχής. Από τα μέσα του 18ου αιώνα οι ραφτάδες του Συρράκου εμπορεύονται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Λέγεται μάλιστα πως οι περίφημες μάλλινες κάπες τους προμήθευσαν μέχρι και τον στρατό του Ναπολέοντα. Τα πάντα καταστρέφονται με την Επανάσταση και η δεύτερη ακμή για το χωριό έρχεται το 1870, όταν 4.000 κάτοικοι επιστρέφουν κι ασχολούνται και πάλι με την κτηνοτροφία. Το Συρράκο απελευθερώνεται το 1912 και στις εκλογές που ακολούθησαν, ο Συρρακιώτης Ιωάννης Κωλέττης εκλέγεται πρώτος πρωθυπουργός της χώρας. Θα διασχίσουμε το κέντρο του χωριού με τη βρύση Γκούρα και το ηλιακό ρολόι του 1903, και θα μυηθούμε στις ντόπιες γεύσεις, όπως το ζυγούρι με τις χυλοπίτες. Η ζωή του οικισμού, που από τη δεκαετία του 1960 κι έπειτα είχε ερημωθεί, φαίνεται πως έχει αναβιώσει για τα καλά. Τα σπίτια –αληθινά αρχιτεκτονικά κοσμήματα– ξεκίνησαν να επαναδομούνται μόλις τη δεκαετία του 1990. Θα επισκεφθούμε την εκκλησιά του Αγίου Νικολάου με το καταπληκτικό ξυλόγλυπτο τέμπλο και τον ρώσικο επιτάφιο, και το ανακαινισμένο σπίτι του Κώστα Κρυστάλλη, που φιλοξενεί τη λαογραφική συλλογή του χωριού. Η ζωή του ποιητή, που γεννήθηκε το 1868 κι έφυγε από τη φυματίωση μόλις στα 26 του χρόνια, είναι συγκινητική. Διωγμένος από τους Τούρκους, ξενιτεύτηκε για χρόνια χωρίς ποτέ να αποκτήσει ελληνική υπηκοότητα. Το αρχοντικό της λαογράφου Ερμηνείας Φωτιάδου με την πολυτελή επίπλωση της εποχής μάς μεταφέρει στην αστική Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα. Είναι πραγματικά συγκινητική η προσπάθεια της κοινότητας των Συρρακιωτών να διαφυλάξουν και να αναδείξουν την ιστορία του τόπου τους. Και το καταφέρνουν! Ψηλά, από την εκκλησιά της Παναγιάς, αγναντεύουμε πανοραμική άποψη του οικισμού. Όμορφο σαν ψεύτικο, κι όμως αληθινό!

 

 

Ματσούκι

Η περιοχή των βόρειων Τζουμέρκων αγγίζει γεωγραφικά τους πρόποδες τους όρους Λάκμος, ανάμεσα σε Άραχθο και Αχελώο. Ο νέος ασφαλτοστρωμένος δρόμος έξω από τους Καλαρρύτες προσφέρει μια εναλλακτική διαδρομή ως το Ματσούκι παρέχοντας τη μοναδική εμπειρία να διασχίσεις τον αυχένα της οροσειράς Μπάρος στα 2.000 μ. υψόμετρο! Λίγα χιλιόμετρα έμειναν για να ολοκληρωθεί ο δρόμος που θα ενώσει τα Τζουμέρκα με τη Θεσσαλία δίνοντας νέα ώθηση στην τουριστική ανάπτυξη του τόπου. Εικόνες βουκολικές, με κοπάδια και κυνηγούς να προβάλλουν μέσα στην ομίχλη. Το τοπίο αλπικό κι ονειρικό έτσι όπως αποκαλύπτεται με τους θεόρατους καταρράκτες του πάνω από τα σύννεφα. Όμορφο κι αυθεντικό παρά την άναρχή του δόμηση, το βλαχόφωνο Ματσούκι βρίσκεται σε μαγευτική τοποθεσία, επάνω από την κοίτη του ρέματος όπου ενώνονται οι τρεις παραπόταμοι του Άραχθου. Νερό παντού! Καθάριο, κρυστάλλινο, αληθινό γιατρικό, τόσο εδώ όσο και σε όλα τα Τζουμέρκα, δεν χορταίνεις να το πίνεις. Ο κ. Δημήτρης Κωσταδήμας από το καφενείο «Αλέκος» στην πλατεία θα μας ξεναγήσει στους αναπαλαιωμένους νερόμυλους που χτίστηκαν δίπλα στα ορμητικά νερά του καταρράκτη ύψους 13 μ. Θα τους βρείτε ακολουθώντας το μονοπατάκι που ξεκινά πίσω από την εκκλησία του χωριού. Στον μέσα χώρο αλέθονταν τα άλευρα και το αλάτι, και έξω βρίσκεται το πλυσταριό, που χρησιμοποιείται ως σήμερα από τις γυναίκες των Τζουμέρκων. Η σιδερένια γέφυρα, στην έξοδο του χωριού, προσφέρει φαντασμαγορική θέα στη χαράδρα όπου βρίσκουν έξοδο τα νερά τουκαταρράκτη Βασίλη πέφτοντας με ορμή από ύψος 45 μ. Από το Ματσούκι ξεκινά το απόκρημνο μα ευκολοδιάβατο μονοπάτι 2 χλμ., που οδηγεί στη Μονή Βύλιζας. Χτισμένη σε υψόμετρο 1.050 μ. στην πλαγιά, επάνω ακριβώς από το Ματσουκιώτικο ρέμα, υπήρξε μία από τις σπουδαιότερες της Ηπείρου. Δεν κατοικείται πια, διατηρείται όμως σε άριστη κατάσταση προσφέροντας δυνατότητα φιλοξενίας.

Πράμαντα και Μελισσουργοί Χτισμένο

σ’ αυτή την τόσο προνομιακή θέση κάτω από τη Στρογγούλα, την εντυπωσιακότερη κορφή των Τζουμέρκων, το κεφαλοχώρι τον Πραμάντων αποτελεί κομβικό σημείο της ευρύτερης περιοχής προσφέροντας τη δυνατότητα να εξερευνήσεις τα Τζουμέρκα προς Βορρά και Νότο. Στις ταβέρνες γύρω από την πλατεία με τον μεγαλοπρεπή ναό της Αγίας Παρασκευής θα γευτείς εξαιρετικά ντόπια κρέατα. Εδώ γεννήθηκε ο περίφημος πρωτομάστορας Μπέκας, που κατάφερε να στεριώσει το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας το μεγαλύτερο ως πρόσφατα των Βαλκανίων. Με τη νέα χρόνια θα ξεκινήσουν οι εργασίες αναστήλωσής του και μέχρι τότε οι δραστηριότητες στο ποτάμι συνεχίζονται προσφέροντας μια εναλλακτική, υδάτινη προσέγγιση στην καρδιά της Ηπείρου. Σε απόσταση αναπνοής βρίσκονται οι γραφικότατοι Μελισσουργοί, που ανήκουν στην Άρτα κι είναι ένας παραμυθένιος οικισμός γεμάτος τρεχούμενα νερά, πλατάνια κι ελατοδάση. Η πλατεία με τις κρήνες μοιάζει με εξώστη στο βουνό κι από εδώ θα πάρεις τα κλειδιά για να επισκεφθείς τον επιβλητικό ναό του Αγίου Νικολάου με το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο και τις ολοζώντανες τοιχογραφίες που έκαναν χιοναδίτες ζωγράφοι το 1846. Ανηφορίζοντας στα δύο ορειβατικά καταφύγια –των Πραμάντων και των Μελισσουργών– απολαμβάνουμε πανοραμικά τη θέα που προσφέρει η επιβλητική Στρογγούλα. Λίγο πριν από το καταφύγιο των Πραμάντων, η ιστορική Μονή της Αγίας Παρασκευής περιτοιχισμένη σαν φρούριο, κυκλωμένη από τα σύννεφα, φαντάζει μαγευτική, αφημένη έρημη στην άκρη του λόφου.

Ανεμότρυπα, μήτρα τη γης

Λίγο έξω από τα Πράμαντα βρίσκεται το σπήλαιο της Ανεμότρυπας, ένα από τα σπουδαιότερα αξιοθέατα της περιοχής. Πλάι στη ζεστασιά της ξυλόσομπας, στο τζαμωτό αίθριο με την καταπληκτική θέα στο δάσος, θα πιούμε ρακόμελο με βότανα του βουνού και θα αγοράσουμε βαλσαμόλαδο, μέλι, λικέρ και σπιτικές μαρμελάδες του βουνού. «Το σπήλαιο, που ανακαλύφθηκε το 1940 από μια σχισμή στην επιφάνεια της γης, φημολογείται πως έχει μήκος πολλά χιλιόμετρα φτάνοντας μέχρι την Καλαμπάκα. Αν κάτι τέτοιο αποδειχθεί, θα είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη», μας ενημερώνει ο εξαιρετικός ξεναγός μας κ. Μανώλης Σελεντές. Ελλείψει χρηματοδότησης, εμείς θα περπατήσουμε μόνο τα 270 επισκέψιμα μέτρα του σπηλαίου όπου ζουν 3.000 νυχτερίδες! «Είναι το μονα - δικό σπήλαιο στην Ελλάδα που το δι - απερνά ποταμός σε όλο το μήκος του χωρίς να υπερχειλίζει ποτέ», θα πει ο Μανώλης, καθώς ακούμε τη βοή των νερών από τον παρακείμενο καταρ - ράκτη. Το θέαμα που προσφέρουν οι δαιδαλώδεις στοές με τους πλούσιους σταλαγμιτικούς σχηματισμούς είναι φαντασμαγορικό. Αποκορύφωμα η τελευταία λιμναία αίθουσα, που είναι κοίτη υπόγειου ποταμού. Βρισκόμα - στε στα 60 μ. κάτω από την επιφά - νεια της γης. Αν υπήρχαν τα χρήματα, θα βλέπαμε και τον καταρράκτη 3 μέτρων, που βρίσκεται μόλις 10 μέτρα χαμηλότερα... Στο σπήλαιο, που έχει ηλικία μόλις 12,5 εκ. χρόνια, έχουν βρεθεί θαλάσσια κοχύλια. Οι νεκροί σταλακτίτες τους οποίους κόβουν απερίσκεπτα κάποιοι επισκέπτες προκαλούν βαθύτατη θλίψη... Οι Πραμαντιώτες δεν χάνουν αφορμή για γλέντι, κι έτσι αυτοσχέδιες βρα - διές με οργανοπαίχτες προκύπτουν συχνά πυκνά στο καφέ του σπηλαίου. Ήπειρος χωρίς μουσική, άλλωστε, δεν νοείται κι ένας εικαστικός της… μουσικής, ο κ. Γιώργος Πολύζος, μας υποδέχεται στο εργαστήρι του στα Τσόπελα των Πραμάντων. Στο ζεστό βουνίσιο σπιτάκι θα γνωρίσουμε τον καλλιτέχνη που έχει κατασκευάσει πλήθος μουσικών οργάνων της κλασικής αρχαιότητας, κοσμήματα της πρώιμης εποχής του χαλκού και άλλα κοκάλινα, εμπνευσμένα από την προϊστορική εποχή. Έργα του φιλο - ξενούνται σε αρχαιολογικά μουσεία και πανεπιστήμια ανά τον κόσμο, ενώ τα τελευταία χρόνια συνεχίζει να δημιουργεί από εδώ απολαμβάνοντας τα καλούδια της γης, τα καζάνια και τα γλέντια με φίλους από το μουσικό σχολείο Ιωαννίνων. 

Σύγχρονη τέχνη στο Ελληνικό

Στο καλωσόρισμα των Πραμάντων πρωτότυπα έργα σύγχρονης γλυ - πτικής προς τιμήν των μαστόρων της πέτρας και των κτηνοτρόφων των Τζουμέρκων μάς προκαλούν να ψάξουμε για τον δημιουργό τους. Ανήκουν στον Θεόδωρο Παπαγιάννη, έναν από τους σπουδαιότερους εν ζωή γλύπτες της χώρας, με καταγωγή από το γειτονικό Ελληνικό. Ποιος θα φανταζόταν πως σ’ αυτό το μικρό άγνωστο χωριουδάκι της Ηπείρου έχει δημιουργηθεί ένα εξαιρετικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, όπου φιλοξενούνται έργα του Θ. Παπαγιάννη και άλλων ακόμα νεότερων γλυπτών ανά τον κόσμο, όπως προκύπτουν μέσα από τα ετήσια συμπόσια γλυπτικής που οργανώνει το μουσείο. Πάνω από μισό αιώνα προσωπικού έργου περιλαμβάνει η συλλογή, η οποία φιλοξενείται στον χώρο του παλιού σχολείου προσφέροντας μια άλλου είδους σπουδή στον ηπειρώτικο πολιτισμό. Ανάμεσά τους έργα από τα αποκαΐδια του Πολυτεχνείου, που χτίστηκε από Ηπειρώτες ευεργέτες. Εξαιρετικός στον λόγο και στο έργο του, ο Παπαγιάννης μάς μιλά διαχρονικά κι από καρδιάς για το ψωμί, τον ευεργέτη, τον ξετινεμένο, τον δάσκαλο, τον Ηπειρώτη μάστορα, τον βοσκό, τον γεωργό, τον πνευματικό άνθρωπο, την πολύπαθη Ηπειρώτισσα μάνα. Σαν άλλος δάσκαλος μας βοηθά να κατανοήσουμε βαθιά ό,τι ιστορεί αυτός ο τόπος. Μόνο σεβασμός για τους ανθρώπους των ψηλών και δύσκολων αυτών βουνών κι απέραντη ευγνωμοσύνη για την ομορφιά που τόσο απλόχερα μας δόθηκε.

Προτάσεις

info's

Ευχαριστούμε θερμά για τη φιλοξενία τον Βασίλη Ζέρβα και τον πολυτελή ξενώνα Αρχοντικό Βογιάρου στην είσοδο των Καλαρρυτών (τηλ. 26590 62361, www.vogiarou.gr), καθώς και τον οικογενειακό ξενώνα του Ναπολέοντα Ζάγκλη πάνω από την πλατεία (τηλ. 26590 61518, www.xenonasnapoleon.com). Προσφέρονται και τα δύο για σπιτικό φαγητό και εκλεκτά μεζεδάκια. Στην ταβέρνα Very’s Lampros στα Πράμαντα θα απολαύσετε σούβλες και μαγειρευτά από ντόπια κρέατα και παραδοσιακές ηπειρώτικες πίτες (τηλ. 6944 750534).

Στο φιλόξενο εργαστήρι του Γιώργου Πολύζου στα Τσόπελα θα δείτε το αρχαίο «Τρίχορδον» σε κέλυφος χελώνας και θα διαλέξετε πολύτιμα διαχρονικά κοσμήματα του δημιουργού (τηλ. 6977 275180). Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης» στο Ελληνικό. Καθημερινά εκτός Δευτέρας, 9.30-15.00 (τηλ. 26510 89220, www.theodorospapagiannis.gr). Είσοδος ελεύθερη.

Θα το βρείτε στο

τεύχος 114

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares