Θ/Κ «Γ. Αβέρωφ»

Ο γερανός, ένα θεόρατο μεταλλικό τέρας, άρχισε να κινείται… Ήταν καλοκαίρι του 1985 όταν κλήθηκα να απαθανατίσω το θρυλικό θωρηκτό που ρυμουλκήθηκε από τον Πόρο στον Ναύσταθμο, και έπειτα στα ναυπηγεία Ελευσίνας. Εκεί ξεκίνησε μια τιτάνια προσπάθεια αποκατάστασης του σκάφους, μοναδικού πλέον στον κόσμο, της τάξης «Πίζα». Υπαίτιος της όλης πρωτοβουλίας ο εγγονός του ναυάρχου Κουντουριώτη, πλοίαρχος Κουντουριώτης, ο οποίος έσωσε κυριολεκτικά το σκάφος από τη λεηλασία που είχε υποστεί στον Πόρο. Το πλοίο βρέθηκε με κομμένες προπέλες, οι οποίες είχαν πουληθεί για σκραπ... Τα περισσότερα έπιπλα έλειπαν, πολλά μπρούντζινα αντικείμενα επίσης. Οι καταστροφές ήταν τεράστιες, το πλοίο ήταν παντελώς απογυμνωμένο. Κοίταζα απαθανατίζοντας από 50 μέτρα ύψος αυτό το πολεμικό πλοίο, που ήταν δεμένο στον ντόκο των ναυπηγείων της Ελευσίνας, σκουριασμένο, εγκαταλειμμένο, το σύμβολο της νίκης των Βαλκανικών Πολέμων... Η κάθοδος στο μηχανοστάσιο του θωρηκτού μού θύμισε την Κόλαση του Δάντη! Δεν υπήρχε φως παρά μόνο η έντονη οσμή του κάρβουνου και του πετρελαίου. Επιτέλους, ένας ναύτης από το συνεργείο επισκευής μού έφερε μια μπαλαντέζα. Και τότε είδα την ομορφιά του πλοίου: παντού μπρούντζος που λαμπύριζε και το κόκκινο μαόνι Ονδούρας σε όλες τις επιφάνειες των ρολογιών του μηχανοστασίου! Νόμιζα ότι είχα μεταφερθεί σε μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν. Εξερευνώντας και φωτογραφίζοντας αναλογιζόμουν πώς μπορεί να ζούσαν οι θερμαστές και οι μηχανικοί του πλοίου... Ζούσαν εκεί κάτω, σε έναν άλλο κόσμο, χωρίς να βλέπουν το φως της ημέρας, φτυαρίζοντας τους 1.500 τόνους κάρβουνο και δίνοντας ατμό στους 22 λέβητες που έδιναν κίνηση στο εκτόπισμα 10.118 τόνων του χαλύβδινου πλοίου… Η μηχανή προώθησης αποτελούνταν από δύο τετρακύλινδρες παλινδρομικές ατμομηχανές τριπλής εκτόνωσης και δύο προωστήρες, με ενδεικτική ιπποδύναμη 19.000 ίππων! Η ταχύτητά του έφτανε τους 23 κόμβους, ήταν το ταχύτερο θωρηκτό-καταδρομικό της εποχής. Όταν ξεκινούσε η ανθράκευση, η μπάντα του πλοίου παιάνιζε, ενώ όλο το πλήρωμα –και οι 670 άνδρες– συμμετείχαν σε αυτό, πλην του κυβερνήτη και του Α' μηχανικού. Η ανθράκευση διαρκούσε μία ολόκληρη ημέρα… «Δεν υπάρχει απαισιοτέρα εργασία από εκείνην της ανθρακεύσεως. Όλοι και όλα μαύρα. Και όλοι εις κίνησιν. Οι μηχανικοί και οι θερμασταί κάτω εις τας ανθρακαποθήκας, εις τα ανθρακοφόρα ή τας φορτηγίδας, οι αξιωματικοί και οι ναύται επάνω. Ούτε δε και οι μουσικοί εξαιρούνται. Και αυτοί αυτοί παιανίζουν καθ΄ όλην την διάρκειαν της ανθρακεύσεως, διά να παρασύρουν τους άνδρες εις την εργασίαν. Εις το τέλος καταντούν και αυτοί αράπηδες, όπως όλοι οι άλλοι. Εάν δε η ανθράκευσις διαρκέσει πολύ, τότε αξίζει να ίδη κανείς τα χάλια των ναυτών και των αξιωματικών. Όλοι μεταβάλλονται εις αληθινούς Τσιριγώταις... Ευτυχώς ότι εισάγεται ήδη η χρήσις της ρευστής καυσίμου ύλης, του πετρελαίου δηλαδή και ούτω, όταν αυτή γενικευθεί, θα παύση αυτό το βάσανο. Τότε δεν θα έχωμεν τίποτε να ζηλεύωμεν από την ιστιοφόρον ναυτιλίαν, εκτός από την ποίησιν της ιστιοπλοΐας…» έγραφε ένας αξιωματικός του «Αβέρωφ». Με τη βοήθεια των γερανών του πλοίου κατέβαζαν σάκους ανθράκευσης γεμάτους κάρβουνο εντός του διαμερίσματος (υποφράγματος) του πλοίου και στη συνέχεια φτυάριζαν το κάρβουνο στους αγωγούς ανθράκευσης, οι οποίοι οδηγούσαν στις ανθρακαποθήκες του πλοίου πλευρικά και ενδιάμεσα των λεβητοστασίων. Οι 1.500 τόνοι κάρβουνο που γέμιζαν τις ανθρακαποθήκες του πλοίου επαρκούσαν για να ταξιδέψει χωρίς ανεφοδιασμό μια απόσταση 1.350 ναυτικών μιλίων –δηλαδή από εδώ έως την Αγγλία– με ταχύτητα 18 κόμβων την ώρα. Άρχισα να ανεβαίνω από τις στενές σιδερένιες σκάλες προς τα επάνω, τουλάχιστον 20 μέτρα, περιφέρθηκα στους εγκαταλειμμένους χώρους του ένδοξου πλοίου. Καμπίνα κυβερνήτη, καρέ και καμπίνες αξιωματικών – όλα κατεστραμμένα... Αναρωτήθηκα, φωτογραφίζοντας, πώς αυτό το πλοίο μπορεί να επισκευαστεί. Χρειάστηκαν πράγματι αρκετά χρονιά... Τα βήματά μου με οδήγησαν στον πρόσθιο δίδυμο πύργο των εγγλέζικων πυροβόλων.