Skip to main content

Ζηρός

Στα μικρά θαύματα της Ηπείρου

Η μέρα ξεκίνησε νωρίς, με τον ήλιο να διαλύει αργά την πρωινή ομίχλη επάνω από τα Ιωάννινα. Είχα ήδη προετοιμαστεί για την εξερεύνηση σε μέρη άγνωστα στο ευρύ κοινό, που μόνο οι ντόπιοι γνωρίζουν καλά. Συχνά, άλλωστε, οι πιο όμορφες διαδρομές κρύβονται μόλις λίγες ώρες μακριά από την καθημερινότητά μας. Ο λόγος για τον Ζηρό της Πρέβεζας με την ομώνυμη μαγευτική λίμνη, το Ρωμαϊκό υδραγωγείο της Νικόπολης και τον μοναδικό Κοκκινοπηλό, ένα πραγματικό θαύμα της φύσης!

Ξεκίνησα την πορεία μου από την παλιά εθνική οδό Ιωαννίνων-Πρέβεζας. Καθώς οδηγούσα, το τοπίο γύρω μου άλλαζε σταδιακά, από τις πυκνές βουνοπλαγιές της Ηπείρου στις πιο ήπιες κοιλάδες που οδηγούσαν προς τη Φιλιππιάδα. Πρώτα προσέγγισα το ιστορικό χωριό του Άγιου Γεώργιου, που βρίσκεται στις πλαγιές του Ξηροβουνίου κι είναι βυθισμένο στο πράσινο και το δροσερό νερό. Η λαϊκή παράδοση λέει ότι μέσα στη φυσική αψίδα που σχηματίζουν τα βράχια, οι κάτοικοι της περιοχής είδαν τον Άι-Γιώργη να καλπάζει πάνω σε ένα φτερωτό άλογο, κυνηγώντας τον περίφημο δράκο και πως ο ίδιος ο Άγιος έδωσε την ευλογία του στον τόπο. Από τότε, νερό άρχισε να αναβλύζει μέσα από τη γη, στο χωριό κι οι κάτοικοι του έδωσαν το όνομα του Αγίου ώστε να τον τιμήσουν.

Ρωμαϊκό Υδραγωγείο Νικόπολης

Από εδώ, μια ταμπέλα μας κατεύθυνε προς το ρωμαϊκό υδραγωγείο της Νικόπολης. Λίγα μόλις μετρά αφότου στρίψαμε, η αίσθηση του χώρου μας γέμισε δέος. Η περιοχή γύρω από το υδραγωγείο φανέρωνε την παρουσία του ρωμαϊκού πολιτισμού. Μια σιωπηλή και μεγαλειώδης ατμόσφαιρα απλωνόταν παντού, καθώς το τοπίο ανέδυε τον ήχο του παρελθόντος. Τα ερείπια του υδραγωγείου, εντυπωσιακά και επιβλητικά, μας θύμιζαν τη δύναμη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την εξαιρετική μηχανική της εποχής. Η πορεία μας κατά μήκος του υδραγωγείου ήταν μια διαδρομή γεμάτη ανακαλύψεις. Οι καμάρες του, διατηρημένες σε άριστη κατάσταση, σε κάποια σημεία άφηναν τον χρόνο να ρέει με την ίδια φυσικότητα που το νερό περνούσε μέσα από αυτά τα περάσματα. Η κλίμακα του έργου και η αίσθηση του ανθρώπινου χεριού που το είχε δημιουργήσει, σε ταξιδεύουν σε άλλες εποχές, γεμίζοντάς σε με θαυμασμό για την τεχνογνωσία εκείνης της περιόδου. Δυο χιλιάδες χρόνια πριν και όμως τα πάντα μοιάζουν τόσο ζωντανά, αφού οι ίδιες πηγές του ποταμού Λούρου που τροφοδοτούσαν με νερό την αρχαία Νικόπολη με τους αγωγούς μήκους 50χλμ., εξακολουθούν ως σήμερα να τροφοδοτούν την Άρτα, την Πρέβεζα και τη Λευκάδα… Σε κάθε βήμα σταματούσα για να εξετάσω από κοντά τα τεχνικά χαρακτηριστικά του υδραγωγείου. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η έμπνευση αλλά και η επιμονή των Ρωμαίων, οι οποίοι χωρίς τις σύγχρονες τεχνολογίες κατάφεραν να εκμεταλλευτούν την τοπογραφία και να δημιουργήσουν ένα τόσο σημαντικό έργο. Ο ήχος των βημάτων μου αντηχούσε στα τοιχώματα των καμαρών που καθρεφτίζονταν στα καθαρά νερά του ποταμού.

Λίμνη Ζηρού

Λίγο πιο κάτω, περίπου δυο χιλιόμετρα από το γραφικό χωρίο του Άγιου Γεώργιου, στη γνωστή διασταύρωση κοντά στο παλιό καφενείο, έστριψα προς τη λίμνη Ζηρού. Ο δρόμος στενεύει εδώ, περνώντας μέσα από μια καταπράσινη διαδρομή γεμάτη πεύκα και πλατάνια. Το τραγούδι των πουλιών συνόδευε την πορεία μου, δημιουργώντας μια μαγευτική ατμόσφαιρα. Κάθε στροφή του δρόμου αποκάλυπτε μια όλο και πιο εντυπωσιακή θέα, μέχρι που έφτασα στο ξέφωτο όπου η λίμνη απλωνόταν μπροστά μου σε όλο της το μεγαλείο. Καθώς πλησίαζα, ένιωθα ήδη τον καθαρό αέρα να γεμίζει τα πνευμόνια μου κι η λίμνη σαν φυσικός παράδεισος, με υποδέχτηκε με την ηρεμία της…

Η Ζηρού είναι μια από τις πιο ιδιαίτερες λίμνες της Ηπείρου. Στα δυτικά της υψώνονται τα Θεσπρωτικά όρη και πολύ κοντά στα ανατολικά της κυλάει ο ποταμός Λούρος με τον οποίο επικοινωνεί υπογείως. Σύμφωνα με τους γεωλόγους, επρόκειτο για σπήλαιο του οποίου η οροφή κατέρρευσε προ 10.000 ετών με αποτέλεσμα της δημιουργία της σημερινής λίμνης. Παλιότερα, υπήρχαν θρύλοι που ανέφεραν πως η λίμνη κρύβει μυστικά, ενώ ήταν γνωστή και ως «η λίμνη με ταν ανεξήγητα βάθη», καθώς το βάθος της φτάνει σε σημεία ως και τα 70 μέτρα, γεγονός που προσδίδει και τον μυστηριακό της χαρακτήρα. Ο ήλιος αντανακλούσε απαλά στα γαλήνια νερά, δημιουργώντας ένα μαγευτικό θέαμα. Κοντά στη λίμνη βρίσκεται η παλιά Παιδόπολη Ζηρού, ένα συγκρότημα κτιρίων που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1950 για τη φιλοξενία και εκπαίδευση παιδιών που είχαν μείνει ορφανά μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Η Παιδόπολη λειτούργησε για αρκετές δεκαετίες, αποτελώντας σήμερα ένα σημαντικό κομμάτι της νεότερης ιστορίας της περιοχής. Παρόλο που σήμερα τα κτίρια είναι εγκαταλελειμμένα, η παρουσία τους προσδίδει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα στον χώρο, γεμίζοντάς τον με μνήμες και ιστορίες του παρελθόντος. Περπάτησα κατά μήκος του μονοπατιού που περιβάλλει τη λίμνη, ακούγοντας το θρόισμα των φύλλων και το απαλό κελάηδισμα των πουλιών. Το τοπίο με καθήλωσε. Τα καταπράσινα δέντρα καθρεφτίζονταν στα ήρεμα νερά, δημιουργώντας μια εικόνα απόλυτης γαλήνης.

Προχώρησα προς τις όχθες της λίμνης και στάθηκα να παρατηρήσω την άγρια ζωή που φιλοξενεί. Η περιοχή έχει ανακηρυχθεί Περιβαλλοντικό Πάρκο, προσελκύοντας φυσιολάτρες και επισκέπτες που επιθυμούν να απολαύσουν τη φύση μέσα σε ένα προστατευμένο οικοσύστημα. Το πάρκο διαθέτει μονοπάτια πεζοπορίας, ενημερωτικές πινακίδες και χώρους αναψυχής, καθιστώντας το ιδανικό για οικογενειακές εξορμήσεις και περιβαλλοντική εκπαίδευση. Οι πάπιες κολυμπούσαν νωχελικά, ενώ μερικά ψάρια έκαναν μικρές αναταράξεις στην επιφάνεια του νερού. Ένιωσα μια σπάνια σύνδεση με τη φύση, έναν εσωτερικό διαλογισμό που μόνο τέτοια τοπία μπορούν να σου προσφέρουν. Η λίμνη Ζηρού προσφέρει επίσης δραστηριότητες όπως καγιάκ και κανό, δίνοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να εξερευνήσουν τα γαλαζοπράσινα νερά της από μια διαφορετική οπτική γωνία. Καθώς έβλεπα ανθρώπους να γλιστρούν απαλά πάνω στην επιφάνεια της λίμνης με τα καγιάκ τους, ένιωσα τον πειρασμό να δοκιμάσω κι εγώ αυτή τη μοναδική εμπειρία, να γίνω ένα με το τοπίο και το νερό. Κάθισα για λίγο στην ξύλινη εξέδρα και πήρα μια βαθιά ανάσα, αφήνοντας το βλέμμα μου να χαθεί στον ορίζοντα.

Η ανακάλυψή του Κοκκινοπηλού ως γεωλογικό φαινόμενο έγινε μέσα από μελέτες που πραγματοποιήθηκαν κατά τον 20ό αιώνα, όταν επιστήμονες άρχισαν να εξερευνούν τις ιδιομορφίες του εδάφους της Ηπείρου.

Κοκκινοπήλος

Αποφάσισα να συνεχίσω τη πορεία μου προς τον Κοκκινοπηλό, ένα μοναδικό γεωλογικό, φυσικό και αρχαιολογικό φαινόμενο σε ολόκληρη τη βαλκανική χερσόνησο που βρίσκεται εδώ, στο χωριό Ριζοβούνι της Πρέβεζας, στα σύνορα με το χωριό του Άι-Γιώργη. Για ένα περίπου χιλιόμετρο δρόμος με οδηγούσε μέσα από τα δάση και τους ήχους της φύσης – το θρόισμα των φύλλων, το κελάηδισμα των πουλιών, τον απαλό ήχο του ανέμου. Καθώς ανέβαινα, το τοπίο άλλαζε σταδιακά, μεταμορφώνοντας το περιβάλλον γύρω μου σε έναν πίνακα γεμάτο αντιθέσεις. Η βλάστηση γινόταν πιο αραιή και το έδαφος αποκτούσε ένα βαθύ, κοκκινωπό χρώμα, σαν να είχε βαφτεί από τον ίδιο τον ήλιο! Οι γύρω λόφοι, φτιαγμένοι από πυκνό κοκκινόχωμα, δημιουργούσαν ένα εξωπραγματικό σκηνικό με τις αποχρώσεις τους να κυμαίνονται από το φωτεινό κεραμιδί μέχρι το σκούρο καφέ, λες και η γη είχε πάρει φωτιά και είχε παγώσει στον χρόνο. Προχωρώντας ανάμεσα στους σχηματισμούς, το τοπίο έμοιαζε σχεδόν απόκοσμο, σαν να βρισκόμουν σε έναν άλλο πλανήτη. Οι χαράδρες και οι μικρές κοιλάδες που είχαν διαβρωθεί από τον χρόνο έδιναν την αίσθηση αρχαίων μνημείων σμιλεμένων από τη φύση. Η ατμόσφαιρα ήταν γεμάτη από τη μυρωδιά της ζεστής γης και τον ήχο του ανέμου που στροβιλιζόταν μέσα στις σχισμές των λοφίσκων, δημιουργώντας έναν διαρκή, ανεπαίσθητο ψίθυρο.

Με τη φωτογραφική μου μηχανή στο χέρι, άρχισα να απαθανατίζω τις ιδιαίτερες γεωμορφολογικές αντιθέσεις. Οι χρυσαφένιες αντανακλάσεις του ήλιου πάνω στο κοκκινωπό έδαφος έκαναν το τοπίο να μοιάζει μαγικό. Οι σκιές των αραιών δέντρων δημιουργούσαν φυσικά μοτίβα πάνω στην άγρια γη, προσθέτοντας μια δραματική αίσθηση στην κάθε εικόνα. Προσπάθησα να αποτυπώσω την απόκοσμη αυτή ομορφιά, αλλά καμία φωτογραφία δεν μπορούσε να μεταφέρει την αίσθηση του να βρίσκεσαι εκεί, να νιώθεις το χώμα κάτω από τα πόδια σου, να γλιστράς στους λόφους, ακούγοντας τη σιωπή της φύσης. Με κάθε λήψη, ένιωθα ότι αποτύπωνα ένα κομμάτι της ιστορίας αυτού του ξεχωριστού τόπου, έναν συνδυασμό φυσικού μεγαλείου και μυστηρίου.

Η φωτογράφηση στον Κοκκινοπήλο δεν ήταν απλώς μια τεχνική διαδικασία, αλλά μια εμπειρία που με έφερνε πιο κοντά στην ουσία του τοπίου. Ο Κοκκινοπήλος είναι μια περιοχή με ιδιαίτερη γεωλογική και ιστορική σημασία. Η ανακάλυψή του ως γεωλογικό φαινόμενο έγινε μέσα από μελέτες που πραγματοποιήθηκαν κατά τον 20ό αιώνα, όταν επιστήμονες άρχισαν να εξερευνούν τις ιδιομορφίες του εδάφους της Ηπείρου. Το έντονο κοκκινωπό χρώμα του εδάφους, αποτέλεσμα της υψηλής περιεκτικότητας σε οξείδια του σιδήρου, κίνησε το ενδιαφέρον γεωλόγων, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι η περιοχή είχε διαμορφωθεί μέσα από πολύπλοκες γεωλογικές διεργασίες που διήρκεσαν χιλιάδες χρόνια. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών και ερευνών, βρέθηκαν επίσης ενδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας, που μαρτυρούν ότι η περιοχή χρησιμοποιούνταν ήδη από την αρχαιότητα. Υπάρχουν υποθέσεις ότι οι πρώτοι κάτοικοι εκμεταλλεύονταν το πλούσιο σε μεταλλεύματα έδαφος για την κατασκευή κεραμικών και εργαλείων. Κατά τους νεότερους χρόνους, ο Κοκκινοπήλος χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους για γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες, καθώς και για την εξόρυξη πρώτων υλών από το έδαφος. Κατά τη διάρκεια διάφορων ιστορικών περιόδων, η περιοχή υπήρξε κομβικό σημείο για τις τοπικές κοινότητες, ενώ παραμένει σημαντική για την επιστημονική έρευνα λόγω των ιδιαίτερων γεωλογικών χαρακτηριστικών της. Οι φυσικοί σχηματισμοί και η ξεχωριστή χρωματική παλέτα του εδάφους προσελκύουν φυσιολάτρες, φωτογράφους και γεωλόγους από όλο τον κόσμο, ενώ η ιδιαίτερη μορφολογία του τοπίου συνεχίζει να προκαλεί το ενδιαφέρον των επιστημόνων μέχρι και σήμερα.

 

Έφτασα σε ένα σημείο με πανοραμική θέα και στάθηκα να θαυμάσω το μεγαλείο της φύσης. Από τη μία πλευρά, οι καταπράσινες εκτάσεις της Ηπείρου κι από την άλλη οι κοκκινωποί σχηματισμοί του Κοκκινοπηλού, ένα θέαμα ονείρου και πραγματικότητας ταυτόχρονα. Η αίσθηση της ελευθερίας που ένιωσα ήταν απερίγραπτη. Πριν φύγω, περπάτησα λίγο ακόμα ανάμεσα στους σχηματισμούς, αναλογιζόμενη πόσο παράξενα και μοναδικά είναι τα τοπία της Ελλάδας. Απ’ το μεγαλειώδες αρχαίο ρωμαϊκό υδραγωγείο με την πηγή του που δεν στέρεψε ποτέ, στην ηρεμία της λίμνης Ζηρού και τώρα στη μυστηριώδη ομορφιά του Κοκκινοπηλού… Όλα αυτά τα θαύματα, η ανείπωτη ομορφιά, η αντίθεση και ποικιλία της φύσης μέσα σε μόνο λίγα χιλιόμετρα!

Προτάσεις

Στο ίδιο τεύχος