Ασπροπόταμος

Τα χωριά του Ασπροποτάμου

Κορμοί-πτώματα στενεύουν τη διαδρομή. Σωριάζονται το ένα πάνω στ’ άλλο σε άτακτα σκαλοπάτια που φτάνουν σ’ εκείνο το παγωμένο εκκλησιαστικό όργανο του βράχου. Περιμένουν τον ζεστό άνεμο να παίξει το τελευταίο ρέκβιεμ για τη νεκρή φύση. Στην τελετή συμμετέχει παρακάτω η πολυτελώς στολισμένη με μικροσκοπικούς κρυστάλλους χρυσή γέφυρα που σκεπάζει τον Τζουρτζιώτικο ποταμό. Στο τέλος της, το βουνό μοιάζει διάφανο κι απόκοσμο, σαν χρονοπύλη, που όσο κι αν προσπαθώ πεζή να την προσεγγίσω, πεισματικά μού το αρνείται ο γλιστερός χαρακτήρας της. Δεν ταιριάζει ο φωτεινός ουρανός με την αδιάλειπτη σιωπή. Το πέτρινο χωριό που μας συστήνεται πρώτο είναι η Αγία Παρασκευή. Κάπως μακριά, μα καταφέρνω να εντοπίσω μια νεαρή κοπέλα, χαρούμενα ντυμένη, να κρατά σφιχτά στο δυο της χέρια έναν αχνιστό καπουτσίνο. Ζηλεύω, μα πριν καλά καλά πλησιάσω στο μικρό καφενεδάκι, το κορίτσι στοιχειώνει τον τοίχο. Η αφίσα που άθελά μου ζωντάνεψα, χάνει τη στιλπνότητά της, καθώς ξοδεύει το χρώμα της στα, ξεχασμένα για καιρό, ξύλινα καρεκλάκια. Προχωρώ στη μεγάλη πλατεία, που άλλη με τέτοια ομορφιά δεν έχω δει. Τριγμός ακούγεται, καθώς πατώ μερικούς απ’ τους θαμώνες της. Κανείς όμως δεν διαμαρτύρεται. Εκατοντάδες φύλλα απλώνονται σ’ ένα καφέ ανάγλυφο χαλί απ’ άκρη σ’ άκρη στον πέτρινο περίβολο. Μαρμαρωμένη πάνω απ’ το φαινόμενο της αποσύνθεσης, αισθάνομαι μια αύρα κίνησης πίσω μου. Γυρνώ απότομα για να αντιληφθώ τις σκιές του γεροπλάτανου, που έχουν βαλθεί να ανέβουν στην εκκλησιά, κι εκεί που περιμένω τον χτύπο της καμπάνας να με τινάξει από φόβο, αυτές συνεχίζουν θαμπωμένες ως το τελευταίο βιτρό σε μια ανούσια αναζήτηση πλαστής χαράς. Ανηφορίζω κι εγώ αμήχανα στα σιωπηλά στενά του χωριού, μα ψυχή πουθενά… Μια πέτρινη γλυκιά Μηλιά είναι το επόμενο χωριό. Η εκκλησιά της Αγίας Παρασκευής έχει χτιστεί ψηλά για να συνομιλεί με τα βουνά. Η παιδική χαρά που προστατεύει ο Άγιος Νικόλαος επιμένει να βάφει με μπλε, πράσινο και κόκκινο το γκρίζο φόντο. Αντί για παιδικά γέλια, στην τσουλήθρα κατρακυλούν άπνοα φύλλα. Κι όμως, κάπου κάπου μικρά συννεφάκια καπνού ξεπηδούν από τις καμινάδες. Τη σκέψη μου πως σίγουρα εδώ υπάρχει ζωή διακόπτει μια γυναικεία φιγούρα που τρέχει καταπάνω μου. Οπισθοχωρώ, καθώς έχω αρχίσει να συνηθίζω την ερημιά. Μια καλοκάγαθη κυρά ρωτά να μάθει για μας. «Κακώς ήρθατε τέτοια εποχή», μας λέει, όταν μας επιτρέπει να δούμε το εσωτερικό του ναού. Καθώς μας πληροφορεί πως οι κάτοικοι των χωριών κυμαίνονται από… 0 έως 15 το πολύ, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, και πάνω από τη χιλιάδα το καλοκαίρι, δεν ελπίζουμε σε πολλές ακόμα συναντήσεις. Η Πολυθέα, από το όνομά της και μόνο, υπόσχεται πανόραμα. Πράγματι, η θέα μάς επιβάλλεται. Ο τουριστικός ξενώνας είναι κλειστός κι εγώ κοιτάζω αφ’ υψηλού την ενδιαφέρουσα πλατεία που βρίσκεται σε δεύτερο επίπεδο, όταν ένας περίεργος θόρυβος ακούγεται πίσω μου. Το μεγάλο μπεζ νάιλον που σκεπάζει τα ξύλα κινείται όλο και πιο απειλητικά. Κι εκεί που οι διεσταλμένες μου κόρες αναμένουν κάτι γιγάντιο, ένα τοσοδούλικο γατρόνι τρέχει να μπερδέψει τα νιαουρίσματά του στα πόδια μου. Πέρα από χάδια, φαγητό δεν υπάρχει, κι ας μεσημεριάζει. Και όλο να λαχταρώ εκείνο τον καφέ που ποτέ δεν ήπια. Στο κέντρο της περιοχής του Ασπροποτάμου βρίσκονται τα Τρία Ποτάμια. Εδώ το υγρό στοιχείο κυριαρχεί. Το δυνατό κελάρυσμα του Αχελώου, του κάποτε κερασφόρου και γενειοφόρου θεού με το σώμα ψαριού, δίνει νέα διάσταση στην ησυχία του τοπίου, σαν να κεντάς με γαλάζιες λεπτές κλωστούλες κάτασπρο καμβά κι αυτός να ζωντανεύει σε μια δροσερή πνοή που αναγεννά την πλάση. Η «Καλλιρρόη» μάς καλωσορίζει με ανθρώπινες φωνές. Επέστρεψα στη γνώριμη φασαριόζικη πραγματικότητα. Η Παναγιά, ανακαινισμένη από το 1650, την προστατεύει, κι εμείς ελκόμαστε από μια άριστα σχηματισμένη στοίβα ξύλων. Είναι τα καύσιμα της ταβέρνας «Το παραδοσιακό», που για καλή μας τύχη είναι ανοιχτή κάθε μέρα όλο τον χρόνο. Ένας κάτοικος του χωριού, ο κύριος Κώστας Αγγελής, κερνώντας μας ένα κρασάκι, με χαρά θα μας μιλήσει για το χωριό του. Είναι η θέση του, λέει, που το έκανε χειμαδιό και δεν έχανε τον κόσμο του τον χειμώνα. Εδώ κάποτε κρύφτηκε η σημαία του 5ου Συντάγματος, όταν έφυγαν οι Αλβανοί. Μαζί με τα αρχεία και το σπαθί, που συχνά άλλαζαν κρυψώνες, παραδόθηκε εντέλει στα Τρίκαλα το ’44. Όμως το σχολειό κλείνει το 1977 διώχνοντας πιο μακριά το μέλλον. Σήμερα, μετά βίας μετράει 15 άτομα, που δεν λένε να το αφήσουν και, αν μαζευτούν πολλοί, υπόσχονται να ανέβουν ακόμη πιο ψηλά. Γιατί η μοναξιά, όσο κι αν δεν είναι επιλογή, συνηθίζεται, και πολλές φορές προτιμάται. Οι ιδιοκτήτες της ταβέρνας-μπακάλικου μάς κερνούν υπέροχους μεζέδες. Δοκιμάζω μοσχαροκεφαλή στον φούρνο κι εντυπωσιάζομαι από τη μαλακή της γεύση. Οι υδρατμοί στο τζάμι λικνίζουν στα μάτια μου τις μοβ ανεμώνες και όλα αίφνης αλλάζουν μαγικά. Ο χειροποίητος χαλβάς σε σχήμα ρόδου μέσα στο γυάλινο φυλλαράκι θαρρείς θα γίνει βαρκούλα και θα γλυκάνει τον άψυχο αγριόχοιρο με τους τρομακτικούς κυνόδοντες, που σκεπάζει τον ένα τοίχο. Ολοζώντανος, για να μας το ξεπληρώσει, θα μας οδηγήσει στον αληθινό παραμυθένιο Ασπροπόταμο, εκεί που όλα τα υπερφυσικά πλάσματα ζουν κρυφά όταν οι άνθρωποι φεύγουν.