Λεμονοδάσος Πόρου

Πώς να μην ερωτευτείς αυτή τη γωνιά μου μυρίζει Ελλάδα; Στέκομαι στην αρχή του μονοπατιού που σε οδηγεί στην καρδιά του λεμονοδάσους. Μια ξύλινη ταμπέλα σηματοδοτεί τον τσιμεντωμένο, ως επί το πλείστον, δρόμο. Ο ουρανός τρομακτικός, έχει γεμίσει με μαύρα σύννεφα. Αυτό αντί να με αποτρέπει, με ιντριγκάρει ακόμα περισσότερο να εξερευνήσω το δάσος βαμμένο στα χρώματα του φθινοπώρου. Δεξιά κι αριστερά αρχίζουν να αχνοφαίνονται οι πρώτες λεμονιές. Άλλες φουντωμένες με λεμονανθούς και πράσινους, άγουρους καρπούς, άλλες ξεραμένες και παρατημένες στο έλεος του χρόνου.
Κάποτε, πάνω από 25.000 λεμονιές κορδώνονταν περήφανες στη χρυσοκίτρινη αυτή πλευρά του Πόρου. Σήμερα, σαρώνει τα πάντα ο άνεμος της
παρακμής, αλλά η υπόσχεση του παραδείσου με τα μήλα των Εσπερίδων πλανάται στην ατμόσφαιρα. Δεν είναι τυχαία η αναφορά στον άθλο του Ηρακλή. Σύμφωνα με τον μύθο, ο ίδιος ο ημίθεος έφερε τα πολύτιμα εσπεριδοειδή εδώ, μετά την περιπέτειά του στον κήπο των θυγατέρων του Άτλαντος και της Εσπερίδος. Τον προηγούμενο αιώνα, τα αποκαλούσαν χρυσόδεντρα και όχι μόνο εξαιτίας του κίτρινου χρώματος των καρπών. Πλοία φόρτωναν τα γεμάτα υγρασία αμπάρια τους με τον πολύτιμο αυτό θησαυρό και τα πουλούσαν σε Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Θεσσαλονίκη μέχρι και τη μακρινή Οδησσό. Από τη δεκαετία του ’80 και μετά, η παραγωγή κρίθηκε ασύμφορη και από τότε, η αρχοντική αυτή περιοχή άρχισε να φθίνει.
Οι πρώτες ψιχάλες, ήδη, αρχίζουν να πέφτουν. Κάτω από το ελάχιστο φως, τα λεμόνια μοιάζουν με χρυσάφι, το νερό κελαηδά στα επιφανειακά αυλάκια (το λεγόμενο «κοντίτο») και το βουητό των μελισσών σε παρασέρνει σε ένα μεθυστικό πανηγύρι αισθήσεων. Σκέψου το σαν εικόνα. Είναι ένα κέντημα, μεγάλης αισθητικής αξίας. Το θέαμα σε εγκλωβίζει, είναι εξαιρετικό να βλέπεις, να ακούς και να μυρίζεις τη ζωή. Το κοντίτο, το αρδευτικό σύστημα του Λεμονοδάσους, ίσως είναι και το μοναδικό στη χώρα κατασκευασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να διοχετεύεται το νερό των αμέτρητων πηγών στο πότισμα των 600 και πλέον μικρών ιδιοκτησιών.
Η βροχή δυναμώνει και σταματώ κάτω από μία αιωνόβια γιγαντιαία ελιά. Ξέρετε, το δάσος δεν αποτελείται μόνο από λεμονιές. Ελιές, ροδιές και κυπαρίσσια δημιουργούν μια όμορφη, ανθοστόλιστη σύνθεση. Ευκαιρία να ανοίξω ξανά το βιβλίο του Κοσμά Πολίτη. «Μείναμε σιωπηλοί μέσα στη φωτερή γαλήνη των βουνών. Πολύχρωμα ζουζούνια πάνε κι έρχουνται, ανεβοκατεβαίνουν δισταχτικά τις πέτρες, κρύβουνται μέσα στη μυστήρια λόχμη του καινούριου χορταριού. Ένας χρυσαετός ξέσκισε με το κρώξιμό του το γαλανό διάστημα και χάθηκε ψηλά, πίσω από τα βράχια.» Τώρα, οι αετοί ακούγονται μπερδεμένοι με τον ρυθμικό μπάσο ήχο από τις ανεμογεννήτριες που στέκουν στην κορυφή του λόφου. Οι ψιχάλες κρέμονται από τα φύλλα και τους καρπούς των δέντρων, αντανακλώντας τη φύση γύρω τους· αντανακλούν ακόμα και μένα!
Η βροχή σταματά σιγά σιγά. Επιστρέφω το βιβλίο στην τσάντα μου· ο έρωτας του Παύλου και της Βιργκώ μπορεί να περιμένει. Φτάνω στη μέση της κυκλικής διαδρομής, στο πιο ψηλό σημείο της. Εδώ ήταν κάποτε το πιο πολύβουο σημείο όλης της περιοχής. Καταρράκτες με ορμητικά νερά, νερόμυλοι με εργατικούς μυλωνάδες, μια
ταβέρνα με θορυβώδεις πελάτες. Τώρα, όλα αυτά είναι μια παλιά ανάμνηση που κοντεύει να χαθεί στη λήθη του χρόνου. Το νερό στους καταρράκτες στέρεψε, οι νερόμυλοι βουβάθηκαν και μετατράπηκαν σε ερείπια. Εξοχικά σπίτια και αγροτόσπιτα φυτρώνουν, εκεί που παλιότερα το πράσινο των δέντρων αναμειγνυόταν με το γαλανό των νερών και του ουρανού. Κατηφορίζω πια προς τη θάλασσα. Βαδίζοντας στο στενό μονοπάτι, αραιά και πού περνάει σύριζα κάποιο αγροτικό όχημα, φορτωμένο με τελάρα γεμάτα λεμόνια. Φαντάζομαι πριν 100 χρόνια, τους Αθηναίους (και όχι μόνο) τουρίστες που ανέβαιναν το ίδιο μονοπάτι πάνω στα υπομονετικά γαϊδουράκια που είχαν νοικιάσει στη διπλανή παραλία της Πλάκας. Ήταν κατά πως φαίνεται, η ρομαντική απόδραση της εποχής. Κι άλλοι πολλοί πέρασαν από εδώ. Ακόμα και Άγγλοι κομάντος κρύφτηκαν κάτω από τις σκιές των λεμονιών στην περίοδο της Κατοχής. Το λεμονοδάσος βρίθει από μύθους και θρύλους. Κάπου στα 1925, υπήρχε ένα φίδι που στοίχειωνε και τρόμαζε τους κατοίκους. Ο θρύλος έλεγε πως όποιος κατάφερνε να το σκοτώσει, θα πέθαινε κι ο ίδιος. Πράγματι, ένας ντόπιος το σκότωσε και ύστερα από λίγες μέρες, αρρώστησε ξαφνικά και πέθανε…