Όαση Σίουα

Στα χνάρια του βασιλιά Αλέξανδρου

…Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος. Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους· να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις, σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους, και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά· σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας, να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους. Κ. Π. Καβάφης

Το 322 π.Χ. ο μεγαλύτερος στρατηλάτης στην ιστορία κινήθηκε προς την Αίγυπτο αναγκάζοντας τις δυνάμεις του Δαρείου Γ΄ να υποχωρήσουν. Οι Αιγύπτιοι δέχτηκαν ως λυτρωτή τον Αλέξανδρο. Βλέπετε, είχαν σχέσεις ψυχρές με τους Πέρσες. Για τον Αλέξανδρο η Αίγυπτος ήταν, από τη μία, η ιερή γη που ερωτεύτηκε, και από την άλλη, δίαυλος επικοινωνίας με την Ελλάδα. Μέσω της Αιγύπτου θα διεκδικούσε από τους Φοίνικες τον έλεγχο των εμπορικών οδών της Μεσογείου. Το 331 π.Χ. αφήνει τη Μέμφιδα και φθάνει εκεί όπου ιδρύει την πρώτη του πόλη, τη μεσογειακή Αλεξάνδρεια, την οποία καμαρώνουμε ακόμη. Από εκεί, εισδύει βαθιά προς το δυτικότερο σημείο της εκστρατείας του, στην καρδιά της ερήμου και την όαση Σίουα. Ένα ταξίδι παράτολμο. Λέγεται ότι παλαιότερα ο Πέρσης βασιλιάς Καμβύσης είχε στείλει στρατό να κατακτήσει τη Σίουα, ο οποίος όμως εξαφανίστηκε μυστηριωδώς.

Ακολουθούμε τον Μαστράμπ αλί Στραμπ, τον δρόμο που ενδέχεται να πήρε ο Μέγας Αλέξανδρος. Ύστερα από δέκα περίπου ώρες φθάνουμε στην όαση της Σίουα, 600 χιλιόμετρα δυτικά, στα βάθη της Λιβυκής ερήμου. Μαζί με την ομάδα του βιωματικού σεμιναρίου φωτογραφίας, και με αφορμή τη σουφική τελετή συγχώρεσης Συάχα, μπαίνουμε στη Σίουα, την καταπράσινη όαση που απλώνεται μέσα από τις δίνες της ερήμου, κάνοντας ένα βύθισμα που φθάνει τα 18 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Γι’ αυτό και δημιουργούνται οι ατέλειωτες αλατολίμνες. Το κολύμπι σε μία από αυτές είναι μια εμπειρία αξέχαστη, με θεραπευτική και χαλαρωτική επίγευση στο σώμα και την ψυχή. Η Σίουα χρονολογείται με την 26η δυναστεία, τον 7ο αιώνα π.Χ., έχει 23.000 κατοίκους και 14 ελληνικές ιδιοκτησίες – κτήματα, οικόπεδα, γκρεμισμένα αλλά και νεόκτιστα σπίτια. Ο Πρίγκιπας από το παλάτι της Κνωσού κυματίζει σε λάβαρο στην απλή, μέσα στη μεγαλοπρέπειά της, οικία της ερήμου. Αρχιτεκτονικά το σπίτι μού θυμίζει τις παλιές εξοχικές αρχοντικές βίλες έξω από την Πάτρα. Οι βεράντες έχουν θέα μέσα από κοκοφοίνικες προς την απεραντοσύνη της αλατολίμνης, ενώ την πολυπόθητη ηρεμία ταράζει γλυκά το… γκάρισμα του γαϊδάρου. Ο άξιος και εκλεκτός οικοδεσπότης Βασίλειος Φιλιππάτος, πρώην διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Αλεξάνδρειας και του Μουσείου Καβάφη, μας υποδέχεται με την εγκάρδια αγκαλιά του σερβίροντάς μας τσάι καρκαντέ από ιβίσκο και προσφέροντας γλυκίσματα που φτιάχνει ο ίδιος με μεράκι εδώ, στο σπίτι του στη Σίουα, και μάλιστα χωρίς ρεύμα. Καβαλάμε ένα τοκ-τοκ, αυτό το ρομαντικό μηχανοκίνητο τρίκυκλο με την καρότσα διακοσμημένη από πλουμιστά υφαντά χαλιά. Στο τιμόνι, ο νεαρός Μοχάμεντ βάζει στη διαπασών αραβικές μελωδίες συνοδεία με τον Οσμάν. Ο Οσμάν είναι ένας όμορφος νέος, γαιοκτήμονας, με καλλιέργειες χουρμαδιάς και ελιάς, που στην ομάδα συναποφασίζουμε να τον φωνάζουμε «Αλέξανδρο» ή «Ισκαντέρ» (που στα αραβικά σημαίνει «Αλέξανδρος»). Βλέπετε, έχει χαρακτηριστικά και ζυγωματικά που θα έμοιαζαν με του κατακτητή, έτσι ξανθός και γαλανομάτης που είναι, με απαλό λευκό δέρμα και στοχαστικό βλέμμα. Ο Αλέξανδρος και ο Μοχάμεντ μάς οδηγούν σε δυο τόπους ιερούς, που είχαμε αστείρευτη δίψα και λαχτάρα να τους «νιώσουμε». Έντονη διαίσθηση μας κατείχε για την πρωτόγνωρη ενέργεια και τη γεωφυσική δυναμική που εκπέμπει η όαση και η σύστασή της. Η έλξη της ακατανίκητη. Τη νιώθουμε ακόμη, τώρα που επιστρέψαμε.

Το Σάλι.
Οι γαϊδουράμαξες είναι μια εμπειρία αλλά και ένα καθημερινό μέσο μεταφοράς για τους ντόπιους.
Μετά το σαφάρι στην έρημο, απόλαυση με βραδινό στις βεδουίνικες σκηνές.
Ο σουφικός κύκλος της Συν-χώρεσης.

Πρώτος ιερός τόπος: το Αγούρμι. Εδώ βρίσκεται χτισμένο το Μαντείο του Άμμωνα Δία (ή Άμμωνα Ρα), όπου ο μεγάλος στρατηλάτης κατάφερε να φθάσει με μια μικρή αλλά σημαντική συνοδεία από υπασπιστές, με σκοπό να λάβει τον περίφημο χρησμό που αφορούσε την πατρότητά του. Ο δεύτερος είναι το Ελ Μαράκι, όπου η αρχαιολόγος Λιάνα Σουβαλτζή θεώρησε και θεωρεί ότι είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος. Η Σίουα έχει τρεις σημαντικούς λόφους: Στο Ντακρούρ κάθε χρόνο με την πανσέληνο του Οκτωβρίου στήνεται μια ολόκληρη πολιτεία, μια εμποροπανήγυρη με αυτοσχέδια λούνα παρκ, μαγειρεία, καπηλειά, μαγαζιά και πάγκους, καθώς και δεκάδες τέντες βεδουίνων, όπου οι ζαγκάλα, οι παραδοσιακοί αγρότες και μουσικοί, παίζουν μισμάρ πνευστά και τουμπερλέκια τραγουδώντας μέχρι το χάραμα. Στις αναμμένες φωτιές, στους πρόποδες του Ντακρούρ, όλο το βράδυ βράζουν σε καζάνια το κρέας με ρύζι, ενώ οι Σούφι, γέροι και νέοι, χορεύουν εκστατικά σε κύκλο τον χορό Συάχα της συναδελφοσύνης, της προσευχής και της συγχώρεσης. Ο δεύτερος λόφος προβάλλει σαν σκηνικό ταινίας του Τιμ Μπάρτον: Είναι η ακρόπολη της όασης, το Σάλι. Η πρώτη πόλη που κατοικήθηκε στη Σίουα, ένα οχυρό χτισμένο το 1203 με το ιδιαίτερο δομικό υλικό της ερήμου, το καρσίφ, που περιέχει αλάτι και γι’ αυτό η πόλη μισοέλιωσε σαν παγωτό με τις σπάνιες νεροποντές. Ο τρίτος λόφος είναι το Αγούρμι, όπου σώζεται αγέρωχο μέχρι σήμερα το Μαντείο του Άμμωνα Ρα, ένα από τα σημαντικότερα της αρχαιότητας, μαζί με εκείνα της Δωδώνης και των Δελφών. «Πρόκειται για φαραωνικό κτίσμα, έργο της βασιλείας του φαραώ Νεκτανεβώ Β’. Ήταν η κύρια κατοικία του Άμμωνα, μίας από τις σημαντικότερες θεότητες στην Αίγυπτο, που ήταν αντίστοιχη του Δία», μας λέει με λόγο παραστατικό ο κύριος Φιλιππάτος. Ο Άμμωνας υποδέχεται μέσα σε σκοτεινή υπόγεια αίθουσα τον Αλέξανδρο και του μιλά για την πατρότητά του. Ο χρησμός έχει μεταφραστεί ποικιλοτρόπως: «Ω παι Διός», δηλαδή «Παιδί του Δία». Μια μεταγενέστερη μαρτυρία προερχομένη από τον Πλούταρχο αναφέρει ότι ο ιερέας τον αποκάλεσε: «Ω, παιδίον», δηλαδή «Παιδί μου». Να σημειώσουμε ότι η μητέρα του Αλέξανδρου, η Ολυμπιάδα, είχε εκμυστηρευτεί στον γιο της ότι στα Καβείρια Μυστήρια την είχε επισκεφθεί ο Άμμωνας στο κρεβάτι της μεταμορφωμένος σε πύθωνα και τη γονιμοποίησε. Έτσι, ενώ βιολογικός του πατέρας ήταν ο Φίλιππος, πνευματικός του πατέρας ήταν ο θεός Ρα, αντίστοιχος του Δία. Στον πρώτο θάλαμο, στον κεντρικό πυλώνα του μαντείου, θαυμάζουμε δύο δωρικούς κίονες που δώρισε ο Αλέξανδρος, στους οποίους αναφέρονται ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο Αρριανός στο «Αλεξάνδρου Ανάβασις», καθώς και ο διάσημος γεωγράφος και ιστορικός Στράβωνας. Το μαντείο του Άμμωνα Ρα είχαν επισκεφθεί διάφορες προσωπικότητες όλων των φυλών, Έλληνες, Αιγύπτιοι και Λίβυοι, για να συμβουλευτούν τον Άμμωνα. Η Κλεοπάτρα μετά το μαντείο, έκανε μπάνιο στην περίφημη πηγή όπου συνεχίζουμε έως σήμερα να βουτάμε – κι ας βρίσκεται στη μέση του δρόμου! Ο Ηρακλής επίσης επισκέφθηκε το μαντείο, καθώς και ο Αύγουστος, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας που το μετέτρεψε σε μητρόπολη της λιβυκής επαρχίας, την όαση της Σίουα. Οι τελευταίοι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό Αγούρμι τη δεκαετία του 1970. «Είναι γνωστό ότι η Κυρήνεια, που ήταν στα σύνορα της όασης, είναι γνωστή επαρχία ελληνική, όπου οι Έλληνες είχαν τάφους, αγορές, ό,τι υπήρχε και στην αρχαία Ελλάδα, οπότε από εκεί είχαν και έφεραν και τις περίφημες κολόνες», μας λέει ο κύριος Φιλιππάτος. Από τις ιστορικές πηγές φαίνεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος έμεινε λίγο στη Σίουα αφήνοντας κάποιους από τους «χρυσοποίκιλτους εταίρους» του, όπως αποκαλούνται στις ιστορικές σημειώσεις, που τον συνόδεψαν από την Αμφίπολη –απ’ όπου και ξεκίνησε– εκτός του Ηφαιστίωνα. «Τα περίφημα ζευγάρια που αποτελούσαν ίσως και το σημαντικότερο μέρος της στρατιωτικής του ακολουθίας», όπως μας λέει με τον γλαφυρό του λόγο ο αγαπητός κύριος Φιλιππάτος. Έτσι εξηγείται η ελληνικότητα στο κτίσμα των ανασκαφών στο Ελ Μαράκι, που ίσως να ήταν τόπος λατρείας. Σπαρμένα στο χώμα, εντοπίζουμε μετόπες, σπονδύλους, δωρικούς κίονες, κι ένα τμήμα αετώματος. Το 1995, η αρχαιολόγος Λιάνα Σουβαλτζή με την ελληνική αποστολή της ανακοίνωνε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα ότι εδώ είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος, με αποτέλεσμα την προσέλκυση επισκεπτών απ’ όλο τον κόσμο, που έκαναν την όαση Σίουα πασίγνωστη. Τα ευρήματα όμως δεν υποστήριξαν τη θεωρία, και δυστυχώς οι ανασκαφές διακόπηκαν. Για τα επόμενα οκτώ χρόνια ο νεαρός Μακεδόνας κατάφερε να διασχίσει την Περσική Αυτοκρατορία, αχαρτογράφητες περιοχές, έφτασε στα σύνορα της Κίνας και στην Ινδία, διασχίζοντας παρθένες ερήμους.

Ο αγαπητός κύριος Βασίλειος Φιλππάτος στο Μαντείο του Άμμωνα Ρα.
Η εξωτική θέα από ένα σπίτι της όασης Σίουα.
Η θέα από το όρος Ντακρούρ.
Η εγκαταλειμμένη πόλη, η οποία περιβάλλει το Μαντείο του Άμμωνα Ρα.
Αλατολίμνες της όασης.

Προτάσεις

info's

Αν ο δρόμος σας σας φέρει ως την Αίγυπτο, αξίζει να επισκεφθείτε το Μουσείο του μεγάλου Έλληνα ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, που γεννήθηκε το 1863 στην Αλεξάνδρεια. Το σπίτι στο οποίο έζησε για περισσότερα από 35 χρόνια βρίσκεται στην οδό Lepsius, η οποία έχει μετονομαστεί σε οδό Charm el Sheik και τώρα πλέον λέγεται «oδός Καβάφη», ύστερα από πρωτοβουλία του Βασίλειου Φιλιππάτου το 2008. Ο Kαβάφης έζησε εδώ τα τελευταία χρόνια της ζωής του, την περίοδο που έγραψε τα σημαντικότερα ποιήματά του. Το σπίτι βρισκόταν σε μια υποβαθμισμένη την εποχή εκείνη περιοχή, γεμάτη οίκους ανοχής, στα σύνορα της γειτονιάς Aταρίν με το κέντρο της πόλης. Κάποιοι τον είχαν ρωτήσει: «Γιατί επιλέξατε αυτήν την “κακόφημη” συνοικία για να μείνετε;» Κι εκείνος είχε απαντήσει: «Μα τι δεν σας αρέσει; Εδώ είναι η “πρωτεύουσα των αναμνήσεων”. Εδώ είναι ο “ναός του πνεύματος” κι έδειχνε το πρώτο πατριαρχείο που φαίνεται απέναντι από το μπαλκόνι του, “εδώ ο ναός του σώματος”, δείχνοντας το ελληνικό νοσοκομείο, όπου και πέθανε, ένα από τα ωραιότερα κτίσματα που σήμερα είναι εμπορικό κέντρο, “κι εδώ κάτω είναι ο ναός της σάρκας”», συνέχιζε δείχνοντας τον δρόμο με τα χαμαιτυπεία. Μετά τον θάνατο του ποιητή, το σπίτι μετατράπηκε σε πανσιόν για ερωτικά ζευγάρια. Μόλις το 1991 ο Κωστής Μοσκώφ, τότε μορφωτικός ακόλουθος της Ελληνικής Πρεσβείας του Καΐρου, και η Διεθνής Επιτροπή Καβάφη νοικιάζουν το διαμέρισμα και το μετατρέπουν σε μουσείο. Ο χώρος είναι έτσι όπως τον είχε αφήσει ο Καβάφης, ενώ η βιβλιοθήκη του έχει διατηρηθεί άθικτη χάρη στις προσπάθειες του καβαφολόγου καθηγητή Γεώργιου Σαββίδη.

Θα το βρείτε στο

τεύχος 119

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares