Η Κάλυμνος σάς τρατάρει

Αρμενίζει στο ΝΑ Αιγαίο και έγινε γνωστή για την παράδοσή της στη σπογγαλιεία. Η Κάλυμνος κερδίζει τον ταξιδευτή με το όμορφο λιμάνι της, τα γραφικά χωριά της, τους απάνεμους όρμους αλλά και τα αναρριχητικά πεδία της. Σε κάθε γωνιά της θα απολαύσουμε τις πεντανόστιμες παραδοσιακές γεύσεις της, που είναι ζυμωμένες με την αρμύρα της θάλασσας και τα αρωματικά βότανα της ανεμοδαρμένης καλύμνιας γης...

Η εικόνα που μου ερχόταν στον νου όταν σκεφτόμουν τούτο το νησί των Δωδεκανήσων ήταν το λιμάνι του γεμάτο καΐκια και με τα σπογγαλιευτικά του έτοιμα να σαλπάρουν με τα παλικάρια τους για ταξίδια μακρινά, για να βγάλουν, με κίνδυνο της ζωής τους, από τον βυθό της θάλασσας τα σφουγγάρια και να τα πουλήσουν στις πιο γνωστές αγορές του κόσμου... Γι’ αυτό και η Κάλυμνος έγινε γνωστή ως το «Νησί των Σφουγγαράδων», αφού η ανάπτυξη της σπογγαλιείας έκανε τη φήμη της να ταξιδέψει ως τα πέρατα της γης. Μοιραία, η ζωή της ζυμώθηκε με τη θάλασσα… με τις χαρές, μα και τις λύπες της. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Καλύδνα, στη συνέχεια Κάλυμνα και τέλος Κάλυμνος. Είναι «γειτονοπούλα» με την Κω και τη Λέρο και αντίκρυ της βρίσκεται το νησάκι Τέλενδος, με τα γραφικά ταβερνάκια του δίπλα στο κύμα… Η «καρδιά» του τόπου χτυπά στο λιμάνι, την Πόθια, που σχεδόν ενώνεται πια με τον οικισμό της Χώρας. Την κεντρική πλατεία στολίζουν με την παρουσία τους το κτίριο του Επαρχείου και η εκκλησία του Χριστού Σωτήρος. Η εκκλησία των σφουγγαράδων είναι ο Άγιος Νικόλαος, ο προστάτης των ναυτικών. Για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της, τα ήθη και τα έθιμα, θα πληροφορηθούμε αν πάμε μια βόλτα ως το «Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι». Η ιστορία ενός παραδοσιακού αστικού σπιτιού του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα θα μας ταξιδέψει στις καθημερινές δραστηριότητες, στα κοινωνικά γεγονότα και στην πολυτάραχη ζωή του Καλύμνιου σφουγγαρά. Στην παραλία του λιμανιού, με τα σκάφη, τα ιστιοπλοϊκά και τα ψαροκάικα, θα βρούμε πολλά μεζεδοπωλεία και ταβερνάκια για να έχουμε μια πρώτη γεύση από τις παραδοσιακές νοστιμιές του νησιού. Αξίζει, ωστόσο, να πάμε μια βόλτα με το αυτοκίνητό μας ως τον Βαθύ, με το μακρόστενο απάνεμο λιμάνι του, τη Ρίνα, και τον εύφορο κάμπο με τις φημισμένες μανταρινιές, αλλά και όλα τα εσπεριδοειδή (όπως πορτοκάλια, φράπες, λεμόνια και περγαμόντα). Στην ευλογημένη τούτη γη καλλιεργούνται και ολόδροσα κηπευτικά, ανάλογα με την εποχή. Στο γραφικό αυτό λιμανάκι θα απολαύσουμε το ουζάκι ή τη ρακή μας με θαλασσινούς παραδοσιακούς μεζέδες (όπως το σπινιάλο) και ντόπιες νοστιμιές, χαζεύοντας τους ψαράδες που ξεψαρίζουν τα δίχτυα τους, για να είναι έτοιμοι για την επόμενη ψαριά… Αν είμαστε τυχεροί, στον δρόμο προς το λιμάνι μπορεί να συναντήσουμε πλανόδιους μικροπωλητές με ντόπια προϊόντα, αλλά και να δοκιμάσουμε αφράτους, τραγανούς λουκουμάδες, περιχυμένους με καλύμνικο εκλεκτό μέλι, κανελίτσα και αμύγδαλα, που ετοιμάζονται εκείνη τη στιγμή μπροστά μας!

Παράδοση στη γεύση

Όρεξη να ’χουμε και στην Κάλυμνο θα απολαύσουμε πολλά λαχταριστά πιάτα, φτιαγμένα με ντόπια αγνά υλικά και παλιές επτασφράγιστες συνταγές… Στην παραλία της Πόθιας, στο λιμάνι, βρίσκονται πολλά γραφικά ταβερνάκια με εξαιρετικούς μεζέδες και παραδοσιακές νοστιμιές. Σ’ ένα από αυτά, λοιπόν, θα ξεκινήσουμε το γευστικό μας ταξίδι στην Κάλυμνο… Για αρχή θα δοκιμάσουμε μια δροσερή και πλούσια σε υλικά σαλάτα, που λέγεται «μιρμιζέλι» και φτιάχνεται με κρίθινες κουλούρες στη βάση κι από πάνω τριμμένο ντόπιο τυρί, ψιλοκομμένη ντοματούλα, ρόκα, μαρούλι, ελιές, αγγούρι, κάππαρη, θρίμπι (ή θρούμπι) και περιχύνεται με αγνό ελαιόλαδο. Οι μυρωδιές από την κουζίνα μάς σπάνε τη μύτη, καθώς η κυρία Βιολέτα ετοιμάζει για μας από το πρωί τα καλύμνικα «φύλλα» (πεντανόστιμα ντολμαδάκια τυλιγμένα με αμπελόφυλλα ή λάχανο), που αργοψήνονται στην κατσαρόλα… Κι από την άλλη, στο τηγάνι τσιτσιρίζουν οι αφράτοι χταποδοκεφτέδες, που δεν χορταίνουμε να τρώμε… συνοδεύοντάς τους με ουζάκι ή παγωμένη μπίρα. Ωστόσο, και τα μεζεδοπωλεία του λιμανιού μάς περιμένουν μαζί με την παρέα μας, για να απολαύσουμε εκλεκτούς θαλασσινούς μεζέδες, όπως συμιακό γαριδάκι στο τηγάνι, μελωμένο χταπόδι στιφάδο ή λιαστό στα κάρβουνα, καλαμάρι γεμιστό, γαύρο μαρινάτο, χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι, λιαστή αστακοουρά, καρκάνι (σαλάτα με μαγιονέζα και κρέας από σαλάχι), φούσκες, φιλέτα αλμυρού μπακαλιάρου με πράσα και σέλινο, αχινομακαρονάδα του ψαρά, ρεβίθια στον φούρνο... Φυσικά, έχουμε να επιλέξουμε και μέσα από μια μεγάλη ποικιλία από ολόφρεσκα ψάρια, που φέρνουν καθημερινά οι ψαράδες, μαγειρεμένα με πολλούς τρόπους (όπως σκάρους με φρέσκια ντομάτα στον ταβά, μπαρμπούνια μαρινάτα, σαλάχι με μακαρόνια και ταχίνι κ.ά.). Δεν ξέρουμε τι να πρωτοδιαλέξουμε… Ωστόσο, ο αυθεντικός μεζές των σφουγγαράδων είναι το «σπινιάλο» (πίνα + αλς, αλός), που φτιάχνεται από πίνες, φούσκες, αχινούς, σαλάχια και μύδια, τα οποία πλένονται, αλατίζονται και φυλάσσονται σε αποστειρωμένα μπουκάλια, αφου καλυφθούν με θαλασσινό νερό και λίγο ελαιόλαδο, κι έπειτα κλείνονται ερμητικά με φελλό. Με αυτό τον τρόπο οι «καβαλάρηδες των κυμάτων» Καλύμνιοι σφουγγαράδες τελειοποίησαν τη συντήρηση των τροφίμων για τα μεγάλα ταξίδια τους στην Μπαρμπαριά και στο Τούνεζι τις εποχές που δεν υπήρχαν ψυγεία. Στις ταβέρνες του νησιού θα γευτούμε τον ιδιαίτερο αυτό μεζέ σερβιρισμένο με λάδι, λεμόνι και κρεμμύδι (ή και ντομάτα ψιλοκομμένη). Θα τον συνοδεύσουμε ιδανικά με ρακή. Ένας ακόμη ιδιαίτερος καλύμνικος θαλασσινός μεζές είναι οι τηγανητοί ωλοί χταποδιού. Ο ωλός (το μελανοφόρο σακούλι του χταποδιού) αφαιρείται από το χταπόδι όταν αυτό είναι ζωντανό και διατηρείται μέχρι 3 ώρες σε πάγο. Σερβίρεται τηγανητός σε αλεύρι. Τα χταπόδια ψαρεύονται με μικρές βάρκες από Καλύμνιους ψαράδες σε πολύ μικρή απόσταση από το νησί. Πάνω στα καΐκια τους οι ψαράδες έφτιαχναν την κακαβιά, με ό,τι ψάρια ανέβαζαν από τη θάλασσα: Τα έβραζαν σε ένα μεγάλο καζάνι και έτρωγαν με τα κουτάλια τους όλοι μαζί από την ίδια σκουτέλα. Σήμερα, η διαδικασία του ψαρέματος, οι βουτιές σε μοναχικές παραλίες με κρυστάλλινα νερά και το υποβρύχιο ψάρεμα οργανώνονται στο νησί με τη μορφή ημερήσιας εκδρομής-εμπειρίας, για όσους ταξιδιώτες αγαπούν το ψάρεμα και θέλουν να βιώσουν τη μοναδική αυτή εμπειρία μαζί με τους Καλύμνιους ψαράδες. Θα μάθουν να σηκώνουν τα δίχτυα, να ξεψαρίζουν και φυσικά θα δοκιμάσουν και την αυθεντική ναυτική κακαβιά…

Ο αυθεντικός μεζές των σφουγγαράδων είναι το «σπινιάλο», που φτιάχνεται από πίνες, φούσκες, αχινούς, σαλάχια και μύδια, τα οποία πλένονται, αλατίζονται και φυλάσσονται σε αποστειρωμένα μπουκάλια, αφού καλυφθούν με θαλασσινό νερό και λίγο ελαιόλαδο.

Σφουγγάρια σε μεγάλη ποικιλία θα βρούμε και θα αγοράσουμε για το σπίτι
Τα εντυπωσιακά βράχια της Καλύμνου: ένας αληθινός παράδεισος για τους λάτρεις της αναρρίχησης
Απάνεμους κολπίσκους για μπάνιο, αλλά και για ψάρεμα, θα ανακαλύψουμε στο νησί
Στο Βαθύ με το στενό λιμάνι του, τη Ρίνα, τα ψαροκάικα είναι έτοιμα για την επόμενη ψαριά…
Τα ντόπια τυριά της Καλύμνου είναι πεντανόστιμα

Ο ωλός αφαιρείται από το χταπόδι όταν είναι ζωντανό και διατηρείται μέχρι 3 ώρες σε πάγο. Σερβίρεται τηγανητός σε αλεύρι.

Από κρεατικά…τι γίνεται;

Πέρα από τις θαλασσινές νοστιμιές, στην Κάλυμνο θα φάμε και πολύ καλά κρεατικά. Σε όλες τις γιορτινές εκδηλώσεις (και κυρίως το Πάσχα) «πρωταγωνιστεί» το «μουούρι», μια λαχταριστή παραδοσιακή συνταγή του νησιού, η οποία γίνεται με αρνάκι γεμιστό με συκωτάκια ή κιμά, κρεμμύδια, ρύζι, ντομάτα, κουκουνάρι και μυρωδικά. Αργοψήνεται σε πήλινο σκεπαστό σκεύος με καπάκι (από το οποίο πήρε το όνομά του) μέσα στον ξυλόφουρνο όλο το βράδυ… Στην Κάλυμνο θα δοκιμάσουμε και το παραδοσιακό γλυκόπιοτο κρασί «Ανάμα», που μοιάζει πολύ με το «Βινσάντο» της Σαντορίνης.

Τα ντόπια τυριά και οι κρίθινες κουλούρες…

Ιδιαίτερα νόστιμα είναι τα τυριά της Καλύμνου, που συνδυάζονται αρμονικά με τις παραδοσιακές κρίθινες κουλούρες, οι οποίες ζυμώνονται με γλυκάνισο, μαστίχα και μαυροκούκι. Ψήνονται σε ξυλόφουρνο και αρχικά φτιάχνονταν για τους ναυτικούς, που τα έπαιρναν μαζί στα ταξίδια τους, γιατί μπορούσαν να συντηρηθούν για καιρό). Στους φούρνους του νησιού θα αναζητήσουμε, ακόμη, το εφτάζυμο ψωμί και παξιμάδι (ζυμωμένα καιτα δύο με ούζο και γλυκάνισο). Είναι προϊόντα με βυζαντινή καταγωγή και συνοδεύουν ιδανικά τα πιάτα και τον καφέ μας. Τα καλύμνικα τυριά που θα λατρέψουμε όλοι εμείς οι «εραστές» της γεύσης είναι η πικάντικη κοπανιστή, η μυζήθρα (χλωρή και ξερή), η κεφαλογραβιέρα κερωμένη, η φέτα - καλαθάκι, το καλύμνικο τυρί (αλμυρό ημίσκληρο τυρί), το πιπεράτο, το τυρί άλμης, το κατσικίσιο τυρί κ.ά. Πλούσιο σε γεύση είναι και το ντόπιο αγελαδινό γιαούρτι. Όλα αυτά μπορούμε να τα γευτούμε στο νησί και να αγοράσουμε από παραγωγούς για να τα γευτούμε στο σπίτι μας...

Αφράτοι, φρεσκοτηγανισμένοι χταποδοκεφτέδες, έτοιμοι για να τους απολαύσουμε
Μια νησιώτικη γωνιά στην Τέλενδο…
Τα μανταρίνια που παράγονται στο Βαθύ και τον εύφορο κάμπο του φημίζονται για το άρωμα και τη νοστιμιά τους
Η παραδοσιακή σαλάτα του νησιού, που λέγεται «μιρμιζέλι»

Γεύση όλο γλύκα…

Το νησί φημίζεται ακόμη για το καλό θυμαρίσιο μέλι του, που αξίζει να προμηθευτούμε από ντόπιους παραγωγούς για μας και τους φίλους μας. Αγαπημένα παραδοσιακά γλυκά του νησιού είναι η κοπεγχάγη, η γλυκιά κολοκυθόπιτα (με κίτρινο κολοκύθι, μέλι, κανέλα, καρύδια και μαύρες σταφίδες), τα λαζαράκια (με ταχίνι, αλεύρι, πορτοκάλι, σταφίδες και καρυδόψιχα), οι λουκουμάδες και τα αμυγδαλωτά. Δεν θα παραλείψουμε, τέλος, να δοκιμάσουμε και τη μαρμελάδα μανταρίνι.

Τι θα αγοράσουμε για το σπίτι

Πριν φύγουμε από την Κάλυμνο, θα αγοράσουμε φυσικά σφουγγάρια σε μεγάλη ποικιλία, εξαιρετικό θυμαρίσιο μέλι, υφαντά στον αργαλειό, θρύμπι και σχινόκαρπο (αρωματικά βότανα), κρίθινες κουλούρες, σπινιάλα, εκλεκτά ντόπια τυριά, παραδοσιακά γλυκά και καλύμνικο κρασί νάμα. Μπορούμε ακόμη να αγοράσουμε πήλινα χειροποίητα σκεύη και υφαντά στον αργαλειό.

Μια παλιά πιατοθήκη γεμάτη χρώμα και μνήμες στο «Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι»
Ξημέρωμα στην Πόθια, το λιμάνι της Καλύμνου
Χταποδάκι στα κάρβουνα, δίπλα στη θάλασσα… Ό,τι ονειρευόμαστε για το καλοκαίρι!
Ο αχινός είναι από τους καλύτερους θαλασσινούς μεζέδες

Προτάσεις

info's

Για μοναδικές γκουρμέ θαλασσινές γεύσεις συσκευασμένες: Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Καλύμνου Παναγία Υπαπαντή, αποτελούμενη από τις συζύγους των αλιέων της Καλύμνου. Πληροφορίες: Kalymnos Sea Food: www.ksf.com.gr. Για παραδοσιακές νοστιμιές από παραγωγούς: www.kalymnosdelicatessen.com Για σπέσιαλ γαλακτομπούρεκο: Μιχαλαράς στο λιμάνι, τηλ.: 6944 411650. Εξαιρετικά σιροπιαστά που φημίζονται για τη γλύκα και τη νοστιμιά τους. Για σφουγγάρια: Physis, τηλ.: 22430 24032, www.sponge.gr και Κουτούζης, τηλ.: 22430 51791, www.seasponge.gr Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι: τηλ.: 22430 51635 (στις νότιες παρυφές της Μονής Αγίων Πάντων, στην περιοχή Βοθύνοι). Μουσείο Θαλασσίων Ευρημάτων Βαλσαμίδη. Δεν γίνεται να ταξιδέψεις ως την Κάλυμνο και να μην το επισκεφθείς… Είναι ένα ιδιωτικό μουσείο, αφιερωμένο στον θαλάσσιο βυθό και τις ομορφιές του, που βρίσκεται στον οικισμό Βλυχάδια και είναι έργο ζωής των αδερφών Βαλσαμίδη, που γεννήθηκαν στο νησί. Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο φυλάσσονται και αμφορείς των 6ου, 4ου, 3ου και 2ου αιώνα π.Χ. Ένα μουσείο - φόρος τιμής στο σκληρό αγώνα των Καλύμνιων σφουγγαράδων για επιβίωση των ίδιων και των οικογενειών τους. Τηλ.: 22430 50662, http://valsamidismuseum.gr.

Θα το βρείτε στο

τεύχος 112

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares