Πάσχα στο Λεωνίδιο

Η νύχτα των αερόστατων επιστρέφει!

Το Λεωνίδιο είναι ευλογημένος τόπος. Από τη μια το κυκλώνουν οι θεόρατοι βράχοι του Κοκκινόβραχου σαν μια μεγάλη κόκκινη αγκαλιά σε θάλασσα από κεραμίδια. Από την άλλη, τα παλιά αρχοντικά και τα πυργόσπιτα στ’ ασβεστωμένα σοκάκια του δίνουν έναν αέρα από νησί. Πώς αλλιώς, αφού στα πόδια του βρίσκεται η θάλασσα! Με τις απάνεμες αμμουδιές, τα γραφικά λιμανάκια και τους φιλόξενους ψαράδες. Η άνοιξη στα καλύτερά της! Ποσό μάλλον φέτος, όταν τη νύχτα της Ανάστασης, τα εκατοντάδες αερόστατα θα επιστρέψουν ξανά για να στείλουν μήνυμα ελπίδας στον έναστρο ουρανό…

«Καούρ εκάματε» διαβάζουμε στην πινακίδα που μας καλωσορίζει στην Τσακωνιά. Στην πλατεία 25ης Μαρτίου όλα είναι έτοιμα να υποδεχτούν τη μεγάλη γιορτή. Στολισμένα πολύχρωμα αερόστατα μας υποδέχονται μαζί με το παραδοσιακό καφενείο, το μπακάλικο και το πανέμορφο καφέ με τα τραπεζάκια έξω στην αυλή. Με πρωτοβουλία του εμπορικού Συλλόγου τριακόσια περίπου φαναράκια-αερόστατα κρεμιούνται κάθε χρόνο στα κτίρια και τους δρόμους της πόλης, προμηνύοντας τη μεγάλη γιορτή. Εδώ, κι ο πέτρινος αμυντικός Πύργος Τσικαλιώτη, διατηρητέο μνημείο που έχτισε το 1808 ο Κωνσταντίνος Τσικαλιώτης, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και ευεργέτης του Αγώνα της απελευθέρωσης. Είναι το σπουδαιότερο από τα τρία αρχοντικά πυργόσπιτα του Λεωνιδίου με χαρακτηριστικά τους τις βοτσαλωτές αυλές και τους περίτεχνους κήπους με τις στέρνες, που «κρύβουν» οι ψηλοί ασβεστωμένοι μαντρότοιχοι. Παλιά σπίτια, άλλοτε φροντισμένα κι άλλοτε εγκαταλειμμένα δημιουργούν μια πολύ γοητευτική αντίθεση. Το δωμάτιό μας βρίσκεται επάνω στην όμορφη αμμουδιά της Σαμπατικής, ένα γραφικό ψαροχώρι με θέα το Μυρτώο. Ανήκει στην Πραματευτή, τόπο ναυτικών και πραματευτάδων και ετούτη την εποχή είναι αληθινό ησυχαστήριο. Μόνη συντροφιά μας τα γαλήνια πρασινογάλανα νερά, ο χαμογελαστός ψαράς που πάει κι έρχεται... Μεγάλη Πέμπτη και στο σπίτι της κυρίας Μαρίας στο Λεωνίδιο μας περιμένουν εκλεκτά πασχαλινά κεράσματα – κουραμπιέδες με αμύγδαλο και ροδόνερο, μελομακάρονα γεμιστά με καρύδι, δίπλες και ξεροτήγανα με μέλι, αμυγδαλωτά με ανθόνερο, καρυδόπαστα, πορτοκαλόπιτα και γλυκό μελιτζανάκι με αμύγδαλο από την περίφημη τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου. Μια βόλτα στην παραποτάμια βλάστηση που δημιουργεί το ρέμα των Δαφνών ήταν αληθινή αποκάλυψη. Άξαφνα βρίσκεσαι να περπατάς ανάμεσα σε γεφυράκια, αιγοπρόβατα και μια βλάστηση που οργιάζει...

Μια έκπληξη μας φυλούσε για μας το Λεωνίδιο τη Μεγάλη Παρασκευή, αφού συναντήσαμε εδώ μια από τις πιο ιδιαίτερες ατμόσφαιρες ανά την Ελλάδα. Όλοι οι δρόμοι στολίζονται με φαναράκια φτιαγμένα από νεράντζια! Χιλιάδες αυτοσχέδια λυχναράκια με ρεσό μοσχοβολούν το αιθέριο έλαιό τους σε κάθε γωνιά της πόλης, δημιουργώντας μια αισθητηριακή μνήμη που κρατάς για πάντα μαζί σου. Η ιδέα ήρθε πριν πολλά χρόνια από την κυρία Αγγελική Χιώτη, που στόλιζε με τα φαναράκια από νεράντζι την περιοχή γύρω από την εκκλησιά της Αγίας Παρασκευής. Υιοθετήθηκε έπειτα από τον εμπορικό σύλλογο της πόλης και με τη βοήθεια του Μορφωτικού Συλλόγου, εθελοντών και παιδιών έμελλε να καθιερωθεί. Αμέτρητα τέτοια φαναράκια σηματοδοτούν εδώ και χρόνια τις διαδρομές που ακολουθούν οι επιτάφιοι από τις πέντε ενορίες της πόλης μέχρι το Ηρώο. Αμέσως μετά, το ραντεβού κλείνεται στα ταβερνάκια της Πλάκας, το γραφικό λιμανάκι που ενδείκνυται για ουζάκι και θαλασσινά μεζεδάκια πλάι στο κύμα.

 Πρωτοπόροι, καινοτόμοι, με πολλή αγάπη και όμορφες πρωτοβουλίες για τον τόπο τους, οι κάτοικοι της Κυνουρίας αξίζουν πραγματικά τα σέβη μας. Με πάνω από χίλιες εξοπλισμένες διαδρομές για όλων των ειδών και τα στυλ αναρρίχησης, το Αναρριχητικό πάρκο συγκεντρώνει πια αμέτρητους αναρριχητές από όλον τον κόσμο, μετατρέποντας το Λεωνίδιο στον απόλυτο αναρριχητικό προορισμό. Το Φεστιβάλ αναρρίχησης διοργανώνεται κάθε Νοέμβρη από τον Δήμο, η γιορτή Τσακώνικης μελιτζάνας κάθε τελευταίο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου στο λιμάνι της Πλάκας, ενώ το φεστιβάλ Μέλιτζαzz συγκεντρώνει καλλιτέχνες και σεφ από όλον τον κόσμο σε μια πολύχρωμη γιορτή με μουσική χορό, γεύσεις και πολιτισμό. Συναυλίες jazz, ροκ, βαλκανικοί και παραδοσιακοί ήχοι μπλέκονται με κινηματογράφο, εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και κεράσματα στα σπίτια, τις πλατείες και τα όμορφα σοκάκια. Γιορτή κρασιού, γιορτή της θάλασσας των ναυτικών και του ψαρά, η Τσακωνιά δεν σταματά να γιορτάζει – πόσο στ’ αλήθεια μας έχουν λείψει όλα αυτά τα δύο τελευταία χρόνια της πανδημίας και πόσο πολύ ανυπομονούμε να επιστρέψουν…

Πίσω στο Μεγάλο Σάββατο, οι σούβλες έχουν στηθεί στα μαγαζάκια γύρω από την πλατεία κι όλα φαίνεται πως είναι έτοιμα για τη μεγάλη βραδιά. Έξω στην αυλή του τσακώνικου σπιτιού θα μυηθούμε στην τέχνη των αερόστατων. Μαθαίνουμε λοιπόν, πως τα κατασκευάζουν τα παιδιά με τη βοήθεια των μεγάλων από χρωματιστά φύλλα χαρτιού που κόβονται και κολλιούνται ανά τετράδες κι έπειτα μεταξύ τους, σχηματίζοντας κύλινδρο. Στη συνέχεια φτιάχνεται η κορυφή, ο θόλος του αερόστατου που λέγεται «κουμπές». Από καλάμι φτιάχνουν ύστερα το στεφάνι απ’ όπου θα στερεωθεί το αερόστατο. Το χαρτί ράβεται επάνω στο στεφάνι, ενώ από σύρμα που δένεται σταυρωτά θα φτιαχτεί η βάση για την «κολλημάρα» (ή «καλλυμάρα»), το στουπί δηλαδή που έχει βουτηχτεί σε πετρέλαιο και λάδι.

 

 Έτοιμα τα αερόστατα! Πάνω από 600 τέτοια φαναράκια-αερόστατα υπολογίζεται πως φτιάχνονται κάθε χρόνο πριν και κατά τη διάρκεια της Μεγάλης εβδομάδας από τις πέντε ενορίες του Λεωνιδίου. Οι ντόπιοι τα αποκαλούν μάλιστα και «κολλημάρες» κι εμείς θα ανάψουμε τη δική μας για να δούμε πως πετά, κάνοντας «πρόβα» για το βράδυ…

Το έθιμο εικάζεται ότι έχει έρθει από την Ασία και το έφεραν μαζί τους οι ναυτικοί των ποντοπόρων πλοίων. Είναι στενή η σχέση της Τσακωνιάς με τη θάλασσα… Σκεφτείτε πως ο γειτονικός Τυρός έχει 2500 χιλιάδες χρόνια ναυτικής ιστορίας και παράδοσης, που κρατά έως σήμερα. Στη μακρινή Κίνα τα φαναράκια αυτά λέγονται «Κόνγκμινγκ» και κατασκευαζόταν παραδοσιακά για αιώνες προκειμένου να γιορτάσουν την κινέζικη πρωτοχρονιά, μεταφέροντας το μήνυμα της ευημερίας, του πλούτου και της καλής τύχης – όσων μας λείπουν δηλαδή! Από μαρτυρίες ντόπιων γνωρίζουμε ότι το πρώτο φωτεινό αερόστατο στο Λεωνίδιο πέταξε κάπου στο 1910-1915 κι εδώ κι έναν αιώνα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Ανάστασης. Κι αν δεν έχετε δικό σας αερόστατο καθόλου μην στεναχωριέστε. Γύρω από την πλατεία θα βρείτε πλανόδιους μικροπωλητές απ’ όπου θα αγοράσετε. Είναι συνήθως κόκκινα, πολύ μικρότερα σε μέγεθος και σίγουρα δεν κουβαλούν την απαιτητική τέχνη του χειροποίητου. Πετάνε όμως εύκολα και δεν θα πάτε με άδεια χέρια στη γιορτή…

Το βράδυ η μεγάλη πλατεία γεμίζει από παιδιά που μαζεύονται σε ομάδες, παρέα με τα αερόστατά τους. Θα δείτε πολλές παραλλαγές τους σε σχήματα και χρώματα. Πανύψηλα αερόστατα – κάποια είναι τόσο μεγάλα που μοιάζουνε με αληθινά – κι άλλα μικρότερα που κολλημένα μεταξύ τους σχηματίζουν «μπουκέτο» πετώντας παρέα! Κάποια από αυτά ξεπερνάνε κατά πολύ σε μπόι τα παιδιά, που δεν φαίνεται να πτοούνται και τολμηρά πάνε και ανάβουν τις «κολλημάρες» για να τα στείλουν ψηλά στον ουρανό.

Πάντα υπάρχει αγωνία να πετάξει το αερόστατό σου – ειδικά τα μεγαλύτερα, αυτά είναι όμως που θα κερδίσουν τις εντυπώσεις. Και πάντα φυσικά υπάρχει η σχετική ανησυχία για τα κλαδιά των δέντρων, τα καλώδια τις ΔΕΗ και τη φωτιά – τα βαρελότα κι οι δυναμίτες καλά κρατούν,  οπότε όπως παντού σχεδόν στην Ελλάδα άπαντες, ετούτη την ημέρα, βρίσκονται σε επιφυλακή. Είναι όμως τόσο όμορφο να τα κοιτάς να πετούν νωχελικά στολίζοντας τον νυχτερινό ουρανό στέλνοντας μήνυμα ελπίδας... Η παράδοση θέλει, μάλιστα, το βράδυ της Ανάστασης στο Λεωνίδιο να επικρατούν ιδανικές καιρικές συνθήκες κι αυτό το ελαφρύ αεράκι που θα τα κάνει να πετάξουν τόσο ψηλά και μακριά μέχρι να ταξιδέψουν ως στο Ναύπλιο και στα νησιά του Αργοσαρωνικού! Σε κάποιες από τις ενορίες καίνε συμβολικά και τον Ιούδα στον περίβολο, ενώ την ίδια ώρα, στο γειτονικό λιμάνι του Τυρού, η καύση του πραγματοποιείται καταμεσής της θάλασσας επάνω σε ειδική σχεδία, ενώ οι Τσάκωνες μπουρλοτιέρηδες φωτίζουν τον ουρανό με αμέτρητα βεγγαλικά! Δεν έγραφε τυχαία ο μεγάλος Δημήτρης Ψαθάς «καρναβάλι στην Πάτρα και Πάσχα στο Λεωνίδιο…» 

 

 

Την Κυριακή του Πάσχα παραδοσιακά ο Δήμος στήνει στον κήπο του Δημαρχείου σούβλες με αρνιά και κοκορέτσια φιλεύοντας τους επισκέπτες με καλόπιοτο ντόπιο κρασί και κόκκινα αυγά. Από το πλούσιο γιορτινό μας τραπέζι με το αρνί και το πατροπαράδοτο τζατζίκι δεν λείπει το «χλωρό», το ντόπιο κατσικίσιο τυρί που φτιάχνεται με λεμόνι ή ξύδι. Θα συνοδεύσουμε επίσης το πασχαλινό γεύμα μας με βολβούς τουρσί, ένα ταπεινό έδεσμα από ένα είδος βρώσιμου κρεμμυδιού, που φυτρώνει την άνοιξη στους αγρούς, ζυμωτό ψωμί από ντόπιο αλεύρι αλλά και «πιταρούδες», πίτες από χωριάτικο φύλλο γεμιστές με αρωματικά χόρτα εποχής. Το απόγευμα μαζευόμαστε ξανά στην πλατεία της 25ης Μαρτίου να ακούσουμε την Ακολουθία της Αγάπης με το Ευαγγέλιο να διαβάζεται σε πέντε γλώσσες και στην τσακώνικη διάλεκτο! Δρόμοι και πλατεία έχουν γεμίσει από κοπέλες (τζουμπελούδες στα τσακώνικα) ντυμένες στις παραδοσιακές τους φορεσιές και νεαρά αγόρια με φουστανέλα. Μας κερνούν δίπλες και κόκκινα αυγά, κι έπειτα τους απολαμβάνουμε να χορεύουν, συνοδεία ζωντανής ορχήστρας στο μεγάλο γλέντι που ακολουθεί... Κι άλλα αερόστατα!

Χορτασμένοι από γεύσεις, μυρωδιές, ήχους και εικόνες, τη Δευτέρα του Πάσχα ανηφορίζουμε ως το Μοναστήρι της Παναγίας της Έλωνας, που απέχει 14 χλμ. από το Λεωνίδιο. Είναι χτισμένο από το 1500, στα 650 μ. υψόμετρο, μέσα στη σχισμή ενός βράχου στα ριζά του Πάρνωνα. Αποτέλεσε παλιό ασκηταριό κι άπαντες μας υποδέχονται με χαμόγελο. Τοπίο και θέα είναι άκρως εντυπωσιακά, ενώ στο εκκλησάκι της μονής φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας που εικάζεται πως φιλοτέχνησε, γύρω στο 1350, ο Ευαγγελιστής Λουκάς με κερί και μαστίχα επάνω σε ξύλο. Δύο από τις πιο συγκινητικές λειτουργίες της Μεγάλης εβδομάδας, η Σταύρωση τη Μεγάλη Πέμπτη το απόγευμα και η Αποκαθήλωση, γύρω στις 12 το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής, πραγματοποιούνται εδώ στο εκκλησάκι της Έλωνας και σκέφτομαι πως δεν υπάρχει καλύτερο μέρος να τις παρακολουθήσει κανείς λιτά και κατανυκτικά, όπως ακριβώς τους πρέπει. «Καπόρα να ‘χετε και να ξαναμόλετε», που λένε και στο Λεωνίδιο*. Καλή Ανάσταση!

 

 

info's

Η τσακώνικη διάλεκτος, που ακόμη χρησιμοποιείται από τους παλιότερους, προέρχεται από τη Δωρική διάλεκτο της αρχαίας ελληνικής. Έχει τις ρίζες της στην Αχαϊκή Συμπολιτεία και στις δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές αντιστάθηκε στην επικρατούσα Κοινή Ελληνιστική απ’ όπου προήρθε η νέα ελληνική γλώσσα.

Ο τσακώνικος χορός θεωρείται αρχαίος λατρευτικός χορός, λέγεται πως συμβολίζει την έξοδο του Θησέα από τον λαβύρινθο κι είναι μεγαλοπρεπής τόσο στις κινήσεις όσο και στη μουσική που τον συνοδεύει. Ο Πύργος Τσικαλιώτη με τις πέτρινες σκάλες, τα ζωγραφιστά σκαλιστά ταβάνια, τους φούρνους, τα κεραμοσκέπαστα χαγιάτια και τις τουφεκίστρες αποτελεί μια αρχιτεκτονική αποκάλυψη. Είναι ανοιχτός για το κοινό κι είναι στ’ αλήθεια τυχερός όποιος επισκεφθεί το εσωτερικό του.

Θα το βρείτε στο

τεύχος 132

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares